تورم و درد ناگهانی دست میتواند مربوط به رگ ها و شریان ها و بیماری عروقی باشد، اما این تنها علت نیست. شریان ها، ساختارهایی شلنگ مانند هستند که خون اکسیژن دار را از قلب به انگشتان میرسانند. رگ ها نیز ساختاری شبیه به شلنگ یا لوله دارند که خون بدون اکسیژن را به قلب و ریه ها باز میگردانند. در مچ، دو رگ اصلی بنام رادیال و اولنار، خون را وارد دست می کنند. این رگ ها دو قوس را تشکیل می دهند که برای خون رسانی به هر یک از انگشتان منشعب می شوند.
بیماری های عروقی، مشکلاتی هستند که به جریان خون مربوط می شوند. بیماری های عروقی یا مشکلات خونرسانی ضعیف، در اندامهای فوقانی (بازوها) کمتر از اندامهای تحتانی (پاها) دیده می شوند. حدود 10٪ از مردم بیماری قلبی دارند که با مشکلاتی مانند درد، زخم های باز، بهبود آهسته ی زخم ها یا حتی از دست دادن اعضای بدن مواجه می شوند.
علت ابتلا به بیماری های عروقی
افرادی که به بیماری های خاص مبتلا هستند، بیشتر در معرض مشکلات عروقی قرار دارند. برخی از این شرایط شامل دیابت، فشار خون بالا یا نارسایی کلیه می باشد. عوامل دیگری مانند کار با ابزارهای ویبره دار، قرار گرفتن در دمای سرد و سیگار کشیدن می توانند مشکلات عروقی را تشدید کنند. علت بیماری های عروقی، معمولاً در یکی از این 5 گروه قرار دارد:
- جراحتی، که بعد از یک صدمه پیش می آید.
- فشاری، زمانی اتفاق می افتد که چیزی به رگ ها فشار وارد کند.
- انسداد، زمانی رخ می دهد که عروق یا لوله ها مسدود شوند.
- تومورها یا ضایعات که ممکن است در ابتدای تولد وجود داشته باشند یا بعداً به وجود بیایند.
- اسپاسم یا گرفتگی عروق که زمانی رخ می دهد که رگها گرفته و تنگ میشوند و از عبور جریان خون جلوگیری میکنند.
علائم بیماری های عروقی در دست
اگر تورم و درد ناگهانی دست ناشی از بیماری های عروقی باشد.علائم شامل موارد زیر است:
- درد
- نوک انگشتان، رنگ غیر طبیعی پیدا میکند.
- زخم ها یا جراحاتی که بهبود پیدا نمیکنند.
- درد دست به هنگام سرما
- بی حسی یا گزگز انگشتان دست
- ورم
- سرد شدن دستها یا انگشتان
🔔 برای تشخیص بیماری عروقی، پزشک معاینه فیزیکی انجام می دهد و ممکن است متوجه نکات زیر شود:
- کاهش یا نداشتن نبض در زیر بغل، آرنج، مچ دست یا انگشتان
- رگهای پُر
- توده ها
- زخم یا تغییر رنگ در نوک انگشتان
🔔 در این موارد پزشک آزمایش های تشخیصی زیر را انجام میدهد:
- تصویربرداری با اشعه ی ایکس از دست
- سونوگرافی داپلر برای بررسی جریان خون در شریان ها و رگ ها
- اندازه گیری نبض و فشار شریان برای بررسی جریان خون در رگ های بازو و انگشتان با استفاده از فشار سنج های کوچک و سونوگرافی
- آرتریوگرافی، که در آن رنگ مخصوصی به رگ ها تزریق می شود و از دست و بازو عکس برداری با اشعه ایکس انجام می شود. این عکس، تمام جزئیات را نشان میدهد.
- آزمایش فشار سرما که در آن دما و فشار خون در انگشت قبل و بعد از قرار دادن دست در آب سرد ثبت میشود، گاهی اوقات از یک بیحس کننده موضعی برای بیحس کردن ناحیه استفاده میشود.
- آنژیوگرافی رزونانس مغناطیسی (MRI) که از ناحیه آسیب دیده گرفته میشود و توجه ویژه ای به رگ ها دارد.
درمان تورم و درد ناگاهانی دست
بسته به نوع بیماری های عروقی، درمان های متفاوتی وجود دارد که در اینجا به چند مورد اشاره شده است:
1_ درد ناشی از آسیب های جسمی
صدماتی مانند زخم چاقو می توانند باعث بریدگی جزئی یا کامل رگ شوند. رگ ممکن است به قدری آسیب ببیند یا کشیده شود که به دیواره آن آسیب برسد و باعث لخته شدن خون شود. جریان ضعیف خون بعد از ضربه، انگشتان دست را سفید، سرد و دردناک می کند. در صورت قطع جریان خون، رگ باید به سرعت جراحی شود. گاهی اوقات رگ های کناری می توانند به ادامه خونرسانی به این بخش آسیب دیده کمک کنند. در این مورد، آسیب ممکن است اورژانسی نباشد و یا حتی نیاز به ترمیم نداشته باشد.
2_ آنوریسم
آنوریسم، ضعفی در دیواره رگ می باشد که باعث می شود مانند یک بالون منبسط شود. در این حالت، ممکن است روی رگ تورم نرم و بدون دردی دیده شود. یک لخته در داخل شریان می تواند جریان خون را مسدود کند یا لخته های کوچکتر را به نوک انگشتان پراکنده کند. نشانه های دیگر شامل درد، بی حسی، تغییر رنگ یا مرگ نوک انگشتان است. بسته به نوع شرایط، برای درمان ممکن است به جراحی یا بازسازی نیاز باشد.
3_ بیماری های عروقی
رگها یا شریانهای بیمار میتوانند از ابتدای تولد وجود داشته باشند، اما ممکن است تا زمانی که شروع به بزرگ شدن نکنند، مشکلی نداشته باشند. بعضی از این ناهنجاری ها ممکن است شامل اتصالات غیر طبیعی بین رگ ها و شریان ها باشد. علائم می تواند شامل موارد زیر باشد:
- ورم
- درد
- گرما
- افزایش رشد یک قسمت و خونریزی
گزینه های درمانی مختلفی برای این شرایط وجود دارد که شامل استفاده از لباس مخصوص برای فشار وارد کردن، انعقاد عروق برای کوچکتر کردن آنها یا برداشتن بخشی از رگ های غیرطبیعی یا تمام آنها بوسیله جراحی می شوند.
4_ بیماری رینود
بیماران مبتلا به بیماری رینود یا دست های سرد، دارای شریان های انگشتی هستند که در دمای سرد بیش از حد طبیعی باریک می شوند. انگشتان سفید و دردناک و بعد آبی می شوند. برگشت جریان خون انگشتان را صورتی یا قرمز می کند. درمان این شرایط شامل دوری از شرایطی است که باعث بروز واکنش می شود. از جمله این اقدامات می توان به استفاده از لباس های محافظ مانند دستکش، مصرف داروهایی که جریان خون را در انگشتان افزایش می دهند و یا جراحی اشاره کرد.
زخم های انگشتان به دلیل جریان کم خون، به آهستگی بهبود پیدا می کنند. اگر درد قابل کنترل نباشد یا زخم ها بهبود نیابند، برای کاهش تنگی رگ یا جایگزینی قسمت های مسدود شده عروق می توان از روش جراحی استفاده کرد.
دکتر آرش توفیق فوق تخصص جراحی عروق در تهران