ترومبوز سیاهرگی عمقی به معنای تشکیل لخته خون در دیواره داخلی یک سیاهرگ عمقی است. لخته شدن خون در پا که بیشتر با نام دی وی تی dvt شناخته می شود، بیشتر سیاهرگهای اندام تحتانی را درگیر میکند. ایجاد لخته خون در مسیر عروق خونی اندامها، باعث اختلال جریان خون شده و در نتیجه منجر به مسدود شدن عروق خونی میگردد. اما ببینیم چگونه لخته خون را از بین ببریم یا برای درمان باید به چه دکتری مراجعه کنیم؟
در همین ابتدا بگوییم برای درمان لخته شدن خون در پا یا هر نقطه ی دیگر بدن باید به متخصص عروق مراجعه کنید.
توضیحات دکتر توفیق جراح عروق درباره علائم DVT
اگر به دنبال پاسخ این سوال هستید که چگونه لخته خون را از بین ببریم؟ پس با ما همراه باشید.
چگونه لخته خون را از بین ببریم؟
گزینه های درمانی لخته خون در پا شامل موارد زیر است:
1_ رقیق کننده های خون
لخته خون در پا معمولاً با داروهای ضد انعقاد که رقیق کننده خون نیز نامیده می شوند، درمان می شود. این داروها لخته های خون موجود را از بین نمی برند اما می توانند از بزرگ شدن لخته ها جلوگیری کرده و خطر ایجاد لخته های بیشتر را کاهش دهند.
ممکن است لازم باشد قرص های رقیق کننده خون را به مدت سه ماه یا بیشتر مصرف کنید. مهم است که آنها را دقیقاً طبق دستورالعمل مصرف کنید تا از عوارض جانبی جدی جلوگیری کنید.
اگر وارفارین مصرف کنید، برای بررسی مدت زمان لخته شدن خون شما نیاز به آزمایش خون منظم دارید. زنان باردار نباید از داروهای خاص رقیق کننده خون استفاده کنند.
2_ جوراب های واریس
این جوراب های مخصوص زانو احتمال جمع شدن و لخته شدن خون شما را کاهش می دهد. برای جلوگیری از تورم همراه با ترومبوز ورید عمقی، آنها را روی پاها تا سطح زانوها قرار دهید. در صورت امکان حداقل در طول روز باید این جوراب ها را بپوشید.
درمان DVT به دلیل خطر ابتلا به عارضه تهدید کننده زندگی معروف به آمبولی ریوی مهم است. این اتفاق زمانی رخ می دهد که لخته خون از بین رفته و از طریق خون عبور کرده و شریان ریه را مسدود می کند.
به محض تشخیص DVT ، احتمالاً داروهای تجویز شده ای به شما گفته می شود که به عنوان داروهای ضد انعقاد خون یا رقیق کننده خون شناخته می شوند. اینها برای جلوگیری از رشد لخته و جلوگیری از لخته شدن بیشتر کار می کنند. تحقیقات نشان می دهد مصرف این داروها در خانه به همان اندازه مصرف آنها هنگام بستری در بیمارستان بی خطر و موثر است.
همچنین می توانید با چند درمان خانگی و تغییر سبک زندگی، به درمان علائم خود کمک کرده و از تشکیل لخته خون دیگر جلوگیری کنید.
درمان خانگی لخته خون در پا
درمان لخته خون در پا در خانه شامل موارد زیر است:
- مصرف داروی ضد انعقاد تجویز شده
- تسکین علائم، مانند درد پا و تورم
- تغییر سبک زندگی برای کاهش خطر تشکیل لخته خون دیگر
درمان لخته شدن خون در پا معمولاً نیاز به مصرف داروهای ضدانعقاد خون دارد. این داروها توانایی خون برای لخته شدن را کاهش میدهند و از بزرگ شدن لختههای موجود جلوگیری میکنند.
داروهای هپارین و وارفارین دو نوع داروی ضدانعقاد هستند که اغلب برای درمان لخته خون در رگ پا به کار میروند. معمولاً اول هپارین تجویز میشود چون سریعاً وارد عمل شده و از ایجاد لختههای بیشتر جلوگیری میکند. پس از درمان اولیه، ممکن است نیاز به مصرف وارفارین هم داشته باشید تا از ایجاد لختههای جدید جلوگیری کند.
ممکن است پزشک جوراب های کشی طبی را هم تجویز کند تا علائم بهبود یابند و از مشکلات بعدی جلوگیری شود.
dvt چیست؟
لختههای خونی که در یک سیاهرگ تشکیل میشوند به نام ترومبوز سیاهرگی عمقی یا DVT شناخته میشود. این سیاهرگ در تمامی ماهیچههای ساق و ران پا جریان دارد. این نوع ترومبوز ممکن است در شکم یا لگن هم تشکیل شود.
ترومبوز سیاهرگی عمقی میتواند باعث درد و ورم در پا شده و منجر به مشکلاتی مانند آمبولی ریه شود. ترومبوز سیاهرگی عمقی و آمبولی ریه با هم به عنوان ترومبو آمبولی وریدی شناخته میشوند.
سرخرگ يا شريان مسئول رساندن خون از قلب به سمت اندام هاست در حالی که وريد يا سياهرگ مسئول تخليه خون و رساندن مجدد آن به سمت قلب است.
علائم لخته خون در پا
در برخی موارد، ممکن است ترومبوز وریدی عمقی هیچ علامتی نداشته باشد. اما علائمی که معمولا در گرفتگی رگ پا ظاهر میشوند، شامل موارد زیر هستند:
- درد، ورم و حساسیت در یکی از پاها (معمولاً در ساق یا ران)
- احساس درد و سنگینی در ناحیه درگیر
- احساس گرمی در پوست ناحیه لخته خون
- قرمزی پوست به ویژه در پشت پا زیر زانو
بیماری dvt معمولاً (نه همیشه) یک پا را درگیر میکند و زمانی که فرد پای خود را به سمت بالا و زانو خم میکند، درد ممکن است بیشتر شود.
انواع dvt
به طور کلی سه نوع dvt یا لخته خون وجود دارد که در رگ ها تشکیل می شود:
۱- ترومبوز وریدی سطحی
۲- ترومبوز وریدی عمقی (DVT)
۳- آمبولی ریوی (PE)
12 علت لخته شدن خون در پا
دلایل ترومبوز ورید عمقی شامل آسیب به داخل رگ خونی به دلیل ضربه یا سایر شرایط، تغییر در جریان خون طبیعی یا حالت نادری است که در آن خون بیش از حد معمول لخته می شود.
برخی از علت های لخته شدن خون در پا عبارتند از:
- نشستن طولانی مدت یا بی تحرکی
- جراحی اخیر
- ضربه اخیر به پایین تنه
- اضافه وزن
- حمله قلبی یا نارسایی قلبی
- بارداری یا زایمان اخیر
- استروژن درمانی یا قرص های ضد بارداری
- سرطان
- شرایط ژنتیکی نادر که بر عوامل لخته شدن خون تأثیر می گذارد
- برخی از بیماری های قلبی یا تنفسی
- افزایش سن
- شرایط پزشکی که بر رگها تأثیر می گذارد
پزشکان با استفاده از آزمایشات تصویربرداری مانند سونوگرافی داپلر و سی تی اسکن وضعیت را تشخیص می دهند.
آمبولی ریوی در بیماران مبتلا dvt
آمبولی ریوی زمانی رخ میدهد که یک لخته، وارد جریان خون شود. تکههای لخته که می تواند این لخته خون در پا نیز باشد، رگهای خونی درون ریه را مسدود و از رسیدن خون به ریه جلوگیری میکنند.
اگر ترومبوز وریدی عمقی درمان نشود، حدود ده درصد شانس ابتلا به آمبولی ریه وجود خواهد داشت. آمبولی ریوی یک بیماری جدی است که پیامدهای زیر را دربردارد:
- تنگی نفس که ممکن است به تدریج یا ناگهانی رخ دهد.
- درد قفسه سینه که ممکن است با تنفس دم، شدیدتر شود.
- از حال رفتن ناگهانی
عوامل ایجاد کننده بیماری dvt
حدودا سالانه از هر هزار نفر یک نفر به ترومبوز وریدی عمقی مبتلا میشود. هر فردی ممکن است به دی وی تی مبتلا شود، اما شانس ابتلا به این بیماری پس از 40 سالگی بیشتر است. علاوه بر سن، ریسک فاکتورهای دیگری هم وجود دارند، از جمله:
- سابقه قبلی ترومبوز سیاهرگی عمقی یا آمبولی ریه
- سابقه خانوادگی لخته خون
- تحرک نداشتن به مدت طولانی، مثلاً پس از عمل جراحی یا در طول یک سفر طولانی
- آسیب به رگهای خونی از جمله آسیب به دیواره رگ میتواند منجر به شکل گیری لخته خون شود.
- بیماریها یا درمانهایی که منجر به افزایش لخته شدن خون میشوند مانند سرطان (شامل شیمی درمانی و پرتودرمانی)، بیماری قلبی و ریوی، ترومبوفیلی، و سندروم هیوز
- در طول بارداری، خون بیشتر لخته میشود.
- اضافه وزن یا چاقی
🛑 این مقاله را حتما بخوانید: بیماری برگر در کمین افراد سیگاری
ترومبوز سیاهرگی عمقی چگونه تشخیص داده می شود؟
آزمایش دی دایمر
اگر فکر میکنید که به ترومبوز سیاهرگی عمقی مبتلا شدهاید، سریعاً به متخصص گرفتگی عروق پا مراجعه کنید. پزشک ممکن است یک آزمایش خون تخصصی به نام دی-دایمر را تجویز کند.
این آزمایش لختههای خونی که شکسته و وارد خون شدهاند را شناسایی میکند. هرچه تعداد تکهها بیشتر باشد، احتمال اینکه در سیاهرگ لخته وجود داشته باشد، بیشتر است.
اما آزمایش دی-دایمر همیشه قابل اطمینان نیست؛ چون تکههای لخته خون میتوانند پس از عمل جراحی، آسیب یا در طول بارداری افزایش یابند. آزمایشهای بیشتر مانند اسکن فراصوت هم باید انجام شوند تا ترومبوز سیاهرگی عمقی تأیید شود.
تصویربرداری فراصوت از لخته سیاهرگی عمقی
اسکن فراصوت برای یافتن لخته در سیاهرگ استفاده میشود. یک نوع خاص از اسکن فراصوت، اسکن داپلر نامیده میشود که میتواند سرعت جریان خون در یک رگ را تشخیص دهد. با این کار، پزشک تشخیص میدهد که آیا جریان خون آهستهتر یا مسدود شده است، که ممکن است در نتیجه وجود لخته خون باشد.
سونوگرافی برای تشخیص ترومبوز ورید عمقی
اگر نتایج آزمایشات دی-دایمر و اسکن فراصوت نتوانند تشخیص ترومبوز سیاهرگی عمقی را تأیید کنند، از ونوگرافی استفاده میشود. در طول ونوگرافی، یک مایع به نام رنگ کنتراست، درون ورید پا تزریق میشود. رنگ از پا به سمت بالا حرکت میکند و از طریق اشعه ایکس قابل ردیابی است. اگر یک لخته، جریان خون را مسدود کرده باشد، اشعه ایکس آن را به شکل یک وقفه در جریان خون نشان میدهد.
درمان dvt
پیشگیری از ترومبوز سیاهرگی عمقی
اگر در خطر ترومبوز سیاهرگی عمقی هستید، میتوانید با انجام برخی اقدامات قبل و بعد از رفتن به بیمارستان، از لخته شدن خون جلوگیری کنید. قبل از رفتن به بیمارستان، قرص ترکیبی ضدبارداری را موقتاً قطع کنید. زمانی که در بیمارستان هستید، میتوانید جورابهای کشی طبی بپوشید. پس از ترک بیمارستان، تیم پزشکی توصیههایی به شما میکند تا از ترومبوز سیاهرگی عمقی یا دیگر مشکلات پیشگیری شود. این راهکارها شامل موارد زیر میشود:
- ترک سیگار
- رژیم غذایی سالم و متعادل
- ورزش منظم
- حفظ وزن مناسب یا در صورت چاقی، کاهش وزن
اگر ریسک یا سابقه قبلی ترومبوز سیاهرگی عمقی دارید، قبل از رفتن به سفرهای طولانی با متخصص گرفتگی عروق پا مشورت کنید. در هنگام سفرهای طولانی (شش ساعت یا بیشتر) با قطار، هواپیما یا اتومبیل شخصی، باید اقداماتی را انجام دهید تا از ترومبوز سیاهرگی عمقی پیشگیری شود. از جمله اینکه:
- آب زیاد بنوشید
- نرمش های ساده پا انجام دهید
- به طور منظم وقفههای کوتاه برای پیادهروی داشته باشید.
مدت زمان درمان لخته خون در پا
درمان کامل DVT یا لخته خون در پا ممکن است هفته ها یا ماه ها طول بکشد. از بین رفتن حتی یک لخته سطحی که یک مسئله بسیار جزئی باشد ممکن است هفته ها طول بکشد.
مدت زمان معمول درمان برای DVT بسته به عوامل خطر، حداقل شش ماه است. البه پزشک شما ممکن است یک دوره درمان کوتاه تر یا طولانی تر را توصیه کند.
زندگی پس از DVT
بیماری DVT می تواند یک تجربه غیر منتظره و آسیب زا باشد. علاوه بر سر و کار داشتن با یک بیماری بسیار دردناک، ممکن است از اینکه چگونه می تواند روی سلامتی شما تأثیر بگذارد ترس داشته باشید و از آینده خود نگران باشید و یا ممکن است از اینکه دوباره اتفاق می شود عصبانی یا ناامید شوید. اما امیدواریم که ارائه برخی از پاسخ ها به سوالات رایج و نگرانی های مربوط به زندگی پس از DVT به شما کمک کند تا با اعتماد به نفس بیشتری در چند ماه آینده با بهبودی DVT روبرو شوید.
چه زمانی درد پای من متوقف خواهد شد؟
در طی چند روز از شروع درمان با داروی رقیق کننده خون، بیشتر افراد احساس بهتری خواهند داشت. اما تقریباً نیمی از افرادی که DVT داشته اند درجاتی از ناراحتی مزمن را تجربه می کنند و حدود 15٪ از افراد دچار درد و تورم مزمن متوسط تا شدید می شوند. این سندرم پس از ترومبوتیک نامیده می شود و تا حدودی در اثر آسیب یا باقی مانده بافت اسکار داخل ورید ایجاد می شود. با پزشک متخصص خود در مورد استفاده از جوراب های فشاری درجه بندی شده برای کاهش درد و تورم صحبت کنید.
آیا جابجایی بیماری را بدتر خواهد کرد؟
در حالی که در ماه اول خطر از بین رفتن DVT و تبدیل شدن به آمبولی ریوی وجود دارد، اما فعالیت بدنی طبیعی معمولاً پیشنهاد می شود. در شخصی که فعالیتهای روزمره خود را ادامه می دهد در مقایسه با شخصی که این کار را انجام نمی دهد، خطر ابتلا به آمبولی ریوی افزایش نمی یابد. درباره سطح فعالیت بدنی خود با متخصص خود صحبت کنید.
برای آسان شدن سازگاری با زندگی بعد از DVT چه کار دیگری می توانم انجام دهم؟
شما ممکن است دچار استرس، اضطراب یا ترس از داشتن DVT دیگر شوید. این کاملا طبیعی است و اغلب این احساسات بعد از مدتی فروکش می کنند. همراهی دوستان و خانواده در طول دوران نقاهت می تواند کمک کند. درباره مراقبت از سلامتی خود پس از DVT بیشتر مطالعه کنید، یا برخی از گروه های پشتیبانی را بررسی کنید.
دکتر ارش توفیق فوق تخصص جراحی عروق