لخته خون به حجم مشخصی از خون گفته میشود که از حالت مایع به حالت نیمه جامد یا حالت ژل مانند، تبدیل شده باشد. فرآیند لخته خون هنگامی که دچار بریدگی‌های عمیق یا آسیب‌دیدگی می‌شویم، از خونریزی بیش از اندازه جلوگیری می‌کند. در مقابل نیز اگر لخته خون ایجاد شده در رگ‌های خونی برطرف نشود، می‌تواند تهدیدی جدی و خطرناک برای سلامتی باشد. در این مقاله به بررسی خطرات لخته شدن خون می پردازیم.
لخته خون در صورتی که بدون حرکت در محل ایجاد شده، باقی بماند، به بدن آسیب نمی‌رساند. با این حال احتمال حرکت کردن لخته خون در رگ‌های خونی وجود دارد. اگر لخته خون حرکت کرده و آزاد شود، از طریق رگها به قلب و ریه می‌رسد. با محبوس شدن لخته خون در قلب و ریه، جریان خون با اختلال روبرو شده و شرایط حاد اورژانسی به وجود می‌آید.
انواع لخته خون
سیستم گردش خون بدن انسان از رگها و عروق تشکیل شده است. این سیستم وظیفه رساندن خون به اندام‌های مختلف بدن را بر عهده دارد و معمولاً لخته خون در وریدها و عروق ایجاد میشود.
1_ لخته خون شریانی
هر زمان که لخته خون در شریان ایجاد شود به این فرآیند لخته شریانی می‌گویند. به محض ایجاد این نوع لخته، بدن از خود نشانه‌هایی بروز می‌دهد که شخص نیاز به درمان فوری پیدا می‌کند. از علائم لخته شریانی باید به دردهای شدید و فلج قسمت‌های مختلف بدن اشاره کرد که در نهایت می‌تواند منجر به حمله قلبی شود.
2_ لخته خون وریدی
همان‌طور که از این اصطلاح مشخص است، لخته خون در وریدها ایجاد میشود. جمع شدن و ایجاد لخته خون وریدی ممکن است در طولانی مدت صورت بگیرد. با این حال همچنان این نوع لخته می‌تواند زندگی و سلامتی انسان را تهدید کند. یکی از خطرناک‌ترین و جدی‌ترین نوع لخته وریدی، ترومبوز ورید عمقی نام دارد.
3_ ترومبوز ورید عمقی
این عارضه معمولاً در یکی از رگ‌های اصلی بدن ایجاد میشود. جمع شدن لخته خون در پاها یکی از رایج‌ترین قسمت‌های بدن برای ترومبوز ورید عمقی است. البته ممکن است این عارضه در بازوها، ریه، لگن و حتی مغز نیز ایجاد شود.
ترومبوز ورید عمقی می‌تواند باعث درد یا تورم در ناحیه پا شود. البته در بعضی مواقع این عارضه با هیچ نشانه‌ای همراه نخواهد بود. ثابت ماندن در یک مکان و حرکت نکردن برای مدت طولانی مانند استراحت در رختخواب بعد از تصادف یا جراحی، ممکن است باعث ایجاد لخته خون در پا شود.
از مهمترین نشانه‌های بروز ترومبوز ورید عمقی باید به موارد زیر اشاره کنیم.
- تورم در پای آسیب‌دیده. احتمال تورم در هر دو پا نیز وجود دارد اما این امر به ندرت رخ می‌دهد.
- احساس درد در ناحیه پا که این درد معمولاً از ساق پا شروع شده و با گرفتگی نیز همراه است.
- تغییر رنگ پوست ساق پا به رنگ قرمز یا بی‌رنگ.
- احساس گرما و داغی در ناحیه آسیب‌دیده.
شما نمی‌توانید بدون راهنمایی پزشک از وجود لخته خون و دلیل ایجاد آن مطلع شوید. اگر از علائم رایج و عوامل معمول این خطر آگاهی دارید، می‌توانید در کوتاه‌ترین زمان ممکن به پزشک متخصص مراجعه کنید.
آیا لخته خون باعث مرگ میشود؟
یک لخته خون در رگها می تواند وضعیت کاملا خطرناک حتی مرگبار ایجاد کند زیرا باقی ماندن لخته خون در رگ ها باعث عدم جریان خون به صورت طبیعی می شود و مشکلات جدی مانند امبولی ریه را به وجود می آورد.
لخته شدن خون در پا یا بازو
لخته شدن خون در پا یا بازو علائم مختلفی دارد. تورم، درد در ناحیه پا یا بازو، احساس گرما، تغییر رنگ پوست به قرمز و… از مهمترین نشانه‌های ایجاد لخته خون هستند.
علائم هر شخصی به اندازه مقدار لخته شدن خون متفاوت است. به همین جهت ممکن است شما هیچ نشانه‌ای نداشته باشید یا تنها ممکن است تورمی جزئی بدون درد در بدن شما ایجاد شود. در صورت بزرگ بودن لخته خون، این احتمال وجود دارد که مقدار ورم افزایش پیدا کرده و درد شما بیشتر باشد.
لخته شدن خون در قلب
مهمترین خطرات لخته شدن خون در قلب، حمله قلبی است. به طور کلی احتمال کمتری برای لخته شدن خون در قلب وجود دارد، با این حال بروز این عارضه امکان‌پذیر است. درد در قفسه سینه یا احساس سنگینی، از نشانه‌های احتمالی ایجاد لخته خون در قلب است.
لخته شدن خون در شکم
ورم شدید و احساس درد در ناحیه شکم می‌تواند از علائم لخته شدن خون در شکم باشد. البته ویروس معده و مسمومیت‌های غذایی نیز منجر به دردهای شکمی می‌شوند.
لخته شدن خون در مغز
سکته مغزی ناشی از لخته شدن خون در مغز است. این عارضه با سردردهای ناگهانی و شدید همراه است. همچنین این مشکل برای برخی از افراد با نشانه‌های دیگری مانند مشکل در گفتار یا اختلال بینایی نیز بروز پیدا می‌کند.
لخته شدن خون در ریه
بیماری آمبولی ریه ناشی از لخته شدن خون در ریه‌های شخص است. از مهمترین علائم آمبولی ریه یا PE باید به تنگی نفس ناگهانی، درد قفسه سینه، تپش قلب، مشکلات تنفسی، سرفه‌های خونی و… اشاره کرد.
همان‌طور که اشاره کردیم ترومبوز ورید عمقی می‌تواند عارضه‌ای بسیار جدی و خطرناک باشد. با حرکت لخته خون در رگها و رسیدن به ریه‌ها، مانع از جریان گردش خون شده و در نهایت به آمبولی ریه منجر میشود. هم‌زمانی دو بیماری آمبولی ریه و ترومبوز ورید عمقی، عارضه‌ای به نام ترومبو آمبولی وریدی را به وجود می‌آورد.
چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟
هر زمان که با علائم و نشانه‌های آمبولی ریه یا ترومبوز ورید عمقی مواجه شدید، بلافاصله به پزشک متخصص عروق پا مراجعه کنید. نسبت به علائم هشداردهنده‌ای که ممکن است از نشانه‌های احتمالی آمبولی ریه باشند، آگاه باشید. تنگی نفس ناگهانی، تپش قلب یا ضربان قلب سریع، تنفس تند، سرفه خونی، درد یا سنگینی در قفسه سینه، احساس سرگیجه، غش کردن و… از مهمترین مواردی هستند که باید به آن‌ها توجه داشته باشید.
علت لخته شدن خون چیست؟
هر چیزی که به عنوان مانع بر سر راه جریان خون قرار بگیرد، می‌تواند باعث لخته شدن خون در رگها شود. از دلایل اصلی ترومبوز ورید عمقی می‌توان به آسیب وریدی ناشی از جراحی یا ضربه، التهاب ناشی از عفونت یا آسیب و… اشاره کرد.
عوامل خطر در لخته شدن خون
در صورت نشستن برای طولانی مدت و عدم تحرک، خطر ابتلا به ترومبوز ورید عمقی افزایش پیدا می‌کند. به همین جهت به مسافران هنگام پرواز توصیه میشود تا هر چند وقت یک بار در پروازهای طولانی، حرکت کنند. جوراب‌های ساپورت نیز خطرات لخته شدن خون در پروازهای طولانی را کاهش می‌دهند.
بی‌تحرکی در اندام‌های تحتانی خطر ابتلا به ترومبوز را افزایش می‌دهد. پیاده‌روی باعث انقباض عضلات پا شده و به حرکت نرمال خون در رگها کمک می‌کند. به همین جهت از تشکیل لخته خون جلوگیری میشود.
موارد متعددی هستند که خطر ابتلا به ترومبوز ورید عمقی یا DVT را افزایش می‌دهند. هر چه عوامل تأثیرگذار بیشتر باشند، خطر ابتلا به عارضه نیز بیشتر خواهد شد.
عوامل مؤثر بر ایجاد عارضه ترومبوز ورید عمقی
- سن. افراد بزرگسال بالای 60 سال در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به این عارضه هستند.
- نشستن برای مدت زمان طولانی. هنگام پرواز یا رانندگی، پاها ساعت‌ها بی‌حرکت می‌مانند و عضلات ساق پا منقبض نمی‌شوند. انقباضات عضلانی در جریان بهتر گردش خون نقش دارند.
- استراحت طولانی مدت بر اثر تصادف یا بیماری. در صورتی که عضلات ساق پا برای مدت زمان زیادی بی‌حرکت باشند، احتمال ایجاد لخته خون در ساق پا وجود دارد.
- آسیب یا جراحی. آسیب به وریدها یا جراحی می‌تواند خطر لخته شدن خون را افزایش دهد.
- بارداری. در دوران بارداری فشار بیشتری بر روی وریدهای لگن و پا ایجاد میشود. خطر لخته شدن خون در بارداری می‌تواند تا 6 هفته پس از تولد کودک نیز ادامه داشته باشد.
- قرص‌های جلوگیری از بارداری. داروهای ضدبارداری خوراکی یا درمان جایگزین هورمونی نیز می‌توانند خطر لخته شدن خون را افزایش دهند.
- اضافه وزن. چاقی یا اضافه وزن باعث افزایش فشار در وریدهای لگن و پاها میشود.
این مقاله را حتما بخوانید: تاثیر افزایش وزن در ایجاد وریدهای واریسی
- سیگار. سیگار کشیدن بر جریان گردش خون و لخته شدن خون تأثیر می‌گذارد.
- سرطان. بعضی از انواع سرطان باعث افزایش موادی در خون می‌شوند که در نهایت به لخته شدن خون منجر میشود. همچنین بعضی از درمان‌های بیماری سرطان نیز خطر ایجاد لخته خون را افزایش می‌دهند.
- نارسایی قلبی. این اختلال خطر ابتلا به آمبولی ریه و ترومبوز ورید عمقی را افزایش می‌دهد. افرادی که نارسایی قلبی دارند به نسبت افراد سالم از عملکرد محدودی در قلب و ریه برخوردار هستند. به همین جهت بیشتر در معرض خطر لخته شدن خون در رگها هستند.
- بیماری التهابی روده. بیماری‌های روده مانند کرون یا کولیت اولسراتیو، در تشکیل لخته خون نقش دارند.
- سابقه شخصی یا خانوادگی از بیماری‌های آمبولی ریه یا ترومبوز ورید عمقی.
- ژنتیک. برخی از افراد به صورت ژنتیکی در معرض خطر ایجاد لخته خون قرار دارند. به عنوان مثال افرادی که فاکتور V لیدن را به ارث برده‌اند، ممکن است با خطر تشکیل لخته خون روبرو شوند. البته یک اختلال ارثی به تنهایی باعث ایجاد لخته خون نمی‌شود، بلکه عوامل دیگری نیز بر روی این عارضه تأثیرگذار هستند.
- ترومبوز ورید عمقی بدون دلیل. گاهی اوقات یک لخته خون در سیاهرگ ایجاد میشود و هیچ عامل خطری برای آن مشاهده نمی‌شود.
عوارض ترومبوز ورید عمقی
آمبولی ریه
عارضه آمبولی ریه یا PE یکی از عوامل تهدیدکننده سلامتی بدن انسان است که با ترومبوز ورید عمقی مرتبط است. این اتفاق زمانی رخ می‌دهد که رگ خونی در ریه توسط لخته خون مسدود شود که معمولاً از قسمت دیگری از بدن مانند پا به ریه می‌رسد.
سندرم پست فلبیت
آسیب دیدن رگ‌های خونی از تشکیل لخته خون باعث کاهش جریان خون میشود. این آسیب به صورت درد، تورم در پا، تغییر رنگ پوست و زخم‌های پوستی نمایان میشود.
عوارض درمانی
عوارض ناشی از مصرف داروهای رقیق‌کننده خون که برای درمان ترومبوز ورید عمقی استفاده میشود. خونریزی، از عوارض نگران کنده داروهای رقیق‌کننده خون است. با توجه به این موارد حتماً هنگام مصرف این داروها، به صورت منظم برای آزمایش خون به آزمایشگاه مراجعه کنید.
فوق تخصص جراحی عروق و فلوشیپ درمان واریس پا
محمد
سه شنبه ۳۰ شهریور ۰( 3 سال پیش)
تعداد بازدید: 273
مشاهده پرسش
