تغییر رنگ یا سیاه شدن پوست مچ پا، مشکلی رایج است که در اثر بروز مشکل در ورید ها مخصوصا در نواحی مچ پا اتفاق می افتد. در صورتی که خون نتواند آزادانه جریان داشته باشد، فشار خون در ورید ها بالا رفته و سبب نشت خون از آن ها می شود. خون با نشت کردن از ورید ها در پوست جمع شده و لکه هایی به رنگ قرمز یا بنفش تیره به وجود می آورد.
با اینکه امکان ابتلای هر کس به این مشکل وجود دارد اما بیشترین شیوع آن در زنان و افراد بالا تر از 50 سال دیده می شود. در صورت تجربه تغییر رنگ پا یا دیگر علائم ناراحت کننده مرتبط با آن باید هر چه سریع تر به پزشک مراجعه شود.
علت سیاه شدن پوست پا
سیاه شدن پا، هشداری برای بیماری های وریدی است. برای افراد دارای پوست روشن، چندین چیز می تواند باعث تیره شدن پا شود. در واقع، پاهایی که تیره تر از بقیه پوست شما هستند، می توانند از عوارض جانبی وریدهای واریسی باشند. هنگامی که رگهای واریسی دارید (رگهای ناتوانی که به درستی کار نمی کنند)، خون در پاهای شما جمع می شود و این منجر به تورم می شود، هم در رگ های شما و هم احتمالاً در خود پاها.
در برخی موارد، گلبولهای قرمز ممکن است به خارج از وریدهای واریسی نشت کنند. این سلول ها حاوی رنگدانه های قرمز هستند که با گذشت زمان ممکن است به رنگ سیاه درآیند. وقتی این سلول ها در پای شما قرار می گیرند، ممکن است به رنگ تیره پوست کمک کنند.
در حالی که فراوانی گلبول های قرمز ممکن است باعث تغییر رنگ پاهای شما شود، عدم جریان خون نیز ممکن است بر ظاهر پاهای شما تأثیر بگذارد. با تجمع پلاک در بدن ما به دلیل چربی و کلسترول، ممکن است وضعیتی موسوم به بیماری شریانی محیطی (PAD) ایجاد شود. PAD زمانی رخ می دهد که پلاک به عروق شما می چسبد، آنها را بطور قابل توجهی باریک می کند و در نتیجه بر جریان خون در سراسر بدن شما تأثیر می گذارد.
با PAD، خون غنی از اکسیژن کمتر ممکن است به پای شما برسد. برخلاف تیره شدن پوست مربوط به وریدهای واریسی، بعید است تغییرات رنگ مربوط به PAD با تورم همراه باشد. علاوه بر این ، احتمال دارد که پاهای تیره شما سرد یا حتی بی حس شوند.
علائم تغییر رنگ مچ پا در مردان
واضح ترین علائم تغییر رنگ پا، تورم و سیاه شدن رنگ پوست اطراف مچ پاست. امکان دارد، افراد کاهش تورم در شب و افزایش مجدد آن در روز را تجربه کنند. همگام با پیشرفت تغییر رنگ پا، ممکن است موارد زیر نیز تجربه شوند:
- ورید های واریسی
- خارش
- درد
- زخم های باز یا بسته
- سفتی پوست
- ریزش مو در اطراف مچ پا
در نهایت، این بیماری سبب تغییر رنگ پوست اطراف و بالای مچ پا به رنگ زرد، قرمز، بنفش یا قهوه ای می شود.
تغییر رنگ یا تیرگی پا، مچ یا نواحی پایین تر از آن می تواند ناشی از رسوبات هموسیدرین باشد. هموسیدرین رنگدانه ای قهوه ای رنگ است که در اثر تجزیه هموگلوبین خون ایجاد می شود. هموگلوبین پروتئینی حاوی آهن در گلبول های قرمز خون است. تغییر رنگ پا و مچ آن در اثر رسوب هموسیدرین، درماتیت استازیس نام داشته و علامتی از نارسایی وریدی است. از دیگر نام های این بیماری می توان به بیماری رفلاکس وریدی و فشار خون بالای وریدی اشاره کرد. با اینکه در نارسایی وریدی بیشتر رنگدانه های تیره وجود دارند اما این بیماری می تواند به صورت قرمز شدن نواحی مبتلا نیز بروز دهد.
تغییر رنگ مچ پا و درماتیت استازیس
درماتیت استازیس یک بیماری پوستی التهابی و رایج است که در اندام های انتهایی تحتانی بروز می دهد. این مشکل علامتی از نارسایی وریدی مزمن با فشار خون بالای این عروق بوده و می تواند پیش زمینه ابتلا به بیماری های شدید تر همچون زخم وریدی پا باشد. به دلیل آنکه بسیاری از بیماران دریافت کننده درمان سلولیت (التهاب سلولی) در واقع به درماتیت استازیس دچار هستند، تشخیص دقیق اقدامی حیاتی است.
در صورتی که قرمزی در هر دو پا به طور یکسان توزیع شده و نسبت به درمان های سلولیت پاسخگو نباشد، امکان دارد فرد به جای عفونت باکتریایی به درماتیت استازیس ابتلا داشته باشد. ناگفته نماند که نارسایی وریدی می تواند عود چندین باره سلولیت در سال را آسان تر کند. درماتیت استازیس معمولا بیماران میان سال و مسن را مبتلا کرده و به ندرت قبل از دهه پنجم زندگی بروز می دهد. مورد استثنای این گفته بیمارانی هستند که به نارسایی وریدی اکتسابی ناشی از جراحی، آسیب یا ترومبوز (لخته خونی) دچار هستند.
رایج ترین تظاهر بالینی درماتیت استازیس، تغییر رنگ پوست به قهوه ای در نواحی داخلی مچ پاست. این تغییر رنگ در مچ پا با گذشت زمان بدتر شده و در نهایت به تشکیل زخم هایی با التیام نامناسب منتهی می شود. چنین زخم هایی، زخم استاز وریدی نام دارند. بروز این تغییرات معمولا ظرف چندین سال رخ داده و امکان دارد بیماران با پماد ها و دارو هایی مداوا شوند که قدرت حل این مشکل را ندارند.
عوامل درماتیت استازیس
درماتیت استازیس یک عارضه مستقیم از نارسایی وریدی است. اختلال در عملکرد دریچه های یک طرفه ورید های پا سبب می شود که خون به جای داشتن حرکتی مداوم و رو به بالا، به عقب بازگشته و در پا تجمع کند. باید به یاد داشت که قلب توانایی پمپاژ خون وریدی را به سمت خود نداشته و موارد دیگری باید به بازگشت خون کمک کنند. به همین دلیل نیز ورید ها بر خلاف شریان ها دارای دریچه های یک طرفه هستند. از دست رفتن عملکرد دریچه ها می تواند ناشی از کاهش کیفیت آن ها در اثر افزایش سن باشد.
از طرف دیگر، برخی رویداد ها همچون ترومبوز ورید های عمقی، جراحی و جراحت ناشی از آسیب می توانند عملکرد سیستم وریدی اندام های انتهایی تحتانی را به شدت مختل کنند. از جمله این جراحی ها می توان به برش ورید ها، ترمیم کامل مفصل زانو و برداشت ورید صافن جهت استفاده در فرایند بای پس عروق کرونر اشاره کرد. اما چگونه لخته خون را از بین ببریم؟
درمان و درماتیت استازیس
کلید درمان درماتیت استازیس درمان بیماری وریدی زمینه ای است. انجام آزمایش در تعیین علت و شدت نارسایی وریدی ضروری است. پزشکان برای تعیین محل و شدت آسیب ورید ها از سونوگرافی تشخیصی استفاده می کنند. پس از انجام آزمایش ها یک برنامه درمانی برای بیمار تهیه می شود که خطرات و مزایای درمان ها نیز در آن بیان شده اند.
تخریب درون وریدی
در این تکنیک به لطف پیشرفت های تکنولوژی می توان ورید ها را با انجام یک جراحی کوچک در آن ها از بین برد. نتایج این فرایند در مقایسه با جراحی استریپینگ (برش ورید) از نظر زیبایی بهتر هستند. این جراحی های کوچک نیازی به بستری شدن یا دست کشیدن از فعالیت های معمول روزانه نداشته و ظرف چند ساعت انجام می شوند.
درمان لیزری
درمان واریس با لیزر درون عروقی ورید ها از دیگر فرایند های درمان این مشکل است.
درمان با جوراب های واریس
درمان با جوراب های واریس بخشی جدایی ناپذیر از فرایند درمان نارسایی وریدی، ترومبوز ورید های عمقی، ترومبوز ورید های سطحی و انسداد وریدی است. رایج ترین شکل این درمان پوشیدن جوراب های فشاری است که به دلیل داشتن قدرت بالا تنها با تجویز پزشک قابل خریداری هستند. جوراب های واریس از نظر اندازه تا زانو یا ران امتداد می یابند. جوراب های شلواری مخصوص نیز در بازار وجود دارند اما بخش موثر آن ها معادل جوراب های واریسی است که تا بالای ران کشیده می شوند.
اندازه جوراب های واریس باید متناسب با هر بیمار تعیین شوند. گاهی اوقات، اندازه جوراب های دو پای یک بیمار با یکدیگر یکسان نیست. پزشک اندازه پا ها را در مطب تعیین کرده یا در صورت ارجاع بیمار، مراکز فروشی را به او معرفی می کند که این کار را به درستی انجام می دهند. افراد نباید بدون اطمینان از اندازه مناسب جوراب ها آن ها را به صورت آنلاین یا با مراجعه به هر داروخانه تهیه کنند.
علاوه بر آن، در نوشته راهنمای جوراب های واریس تجویزی مقدار فشار آن ها نوشته شده است. در صورت تمایل به استفاده از این جوراب ها باید انواع تجویزی آن ها را تهیه نمود.
پزشکان اغلب ایجاد تغییراتی را در سبک زندگی به بیمار پیشنهاد می دهند. بالا نگه داشتن پا و اجتناب از نشستن یا ایستادن به مدت طولانی از جمله این تغییرات هستند. در صورت الزام در نشستن یا ایستادن به مدت طولانی، انجام تمرینات تکراری مچ پا می تواند مفید باشد. پیاده روی یا دویدن نیز به ارتقا سلامت فرد کمک می کنند.
در صورتی که این رویکرد های محتاطانه در درمان موثر نارسایی وریدی ناتوان باشند، قدم بعدی به کار گیری فرایند های کم تهاجم خواهد بود.
با این حال، طبق یک مطالعه اخیر، یکی از مهم ترین عوارض عدم درمان واریس این است که می تواند منجر به لخته ورید عمقی یا ترومبوز ورید عمقی شود. ترومبوز ورید عمقی خطرناک است و به درمان فوری نیاز دارد.
این فرایند ها شامل موارد زیر هستند:
فلبکتومی آمبولاتوری:
جراح با ایجاد برش های کوچکی در پوست، ورید های واریسی سطحی را خارج می کند.
تخریب درون وریدی:
ورید های غیر طبیعی در پا با استفاده از انرژی لیزر یا امواج رادیویی از بین می روند.
فوم اسکلروتراپی با هدایت سونوگرافی:
در فرآیند اسکلروتراپی واریس یک محلول فومی (ماده اسکلروزان) با هدایت تصویر برداری سونوگرافی به درون ورید های واریسی تزریق می شود. در نتیجه این اقدام ورید ها تخریب و جریان خون به دیگر ورید ها منتقل می شود. با رفع شدن نارسایی وریدی، سیستم ایمنی رسوبات هموسیدرین را دفع و رنگدانه ها را تجزیه می کند.
علت سیاه شدن مچ پا در مردان
در صورتی که تاکنون به دلیل رنگ مچ پای خود از پوشیدن دامن یا شلوار های کوتاه اجتناب کرده اید، ادامه این مطلب را از دست ندهید.
تغییر رنگ مچ پا یک علامت ابتلا به نارسایی وریدی است. ورید ها وظیفه بازگرداندن خون کم اکسیژن به قلب را برعهده دارند. ورید های پا به دلیل مقابله با جاذبه زمین، برای انجام وظیفه خود فشار بیشتری را تحمل می کنند.
جریان نامناسب خون در ورید ها با به جا گذاشتن رسوبات هموسیدرین، می تواند مچ و نواحی تحتانی پا را تحت تاثیر قرار دهد. هموسیدرین ترکیبی پروتئینی است که آهن را از خون گرفته و در بافت های بدن ذخیره می کند. گاهی اوقات، رسوبات هموسیدرین می توانند در زیر پوست تجمع می کنند.
هنگامی که جریان خون به قدری نارسا است که نمی تواند مقادیر زیاد آهن را جهت دفع شدن به سیستم ایمنی بدن برساند، رنگدانه های تیره ای در مچ پا ها تحت عنوان درماتیت استازیس به وجود می آیند.
یک علت رایج نارسایی وریدی ابتلا به ورید های واریسی است. اختلال در عملکرد دریچه های وریدی سبب آسیب دیدن این عروق و ابتلای آن ها به واریس می شود. دریچه های وریدی سالم به خون اجازه می دهند تا طبق مسیر مناسب خود به قلب باز گردد. آسیب دریچه های وریدی سبب بازگشت مقداری از خون می شود. در نتیجه این وضعیت، خون در پا، مچ آن و نواحی زیرین مچ تجمع کرده و ورید های بزرگ و متورمی را به نام ورید های واریسی به وجود می آورد.
عوارض وریدهای واریسی
با اینکه ورید های واریسی سبب بروز ظاهری ناخوشایند از تغییر رنگ مچ پا و ورید هایی پیچ خورده می شوند، اما تنها مشکل افراد مبتلا مسائل مرتبط با زیبایی نیست. تجمع خون می تواند سبب تورم، آسیب به سلامت پوست و ابتلا به دیگر مشکلات مرتبط با ورید ها شود. از جمله این مشکلات می توان به زخم های ناشی از استاز وریدی اشاره کرد.
گاهی اوقات، رویداد های آسیب رسان به ورید ها می توانند به بزرگ شدن آن ها و عدم بازگشت خون کافی به قلب شوند. ترومبوز ورید های عمقی، جراحت ناشی از آسیب و برخی فرایند های جراحی می توانند امکان بازگرداندن مناسب خون به قلب را از ورید ها سلب کنند.
پزشک چگونه علت تغییر رنگ مچ پا را تشخیص می دهد؟
علت تغییر رنگ مچ پا با استفاده از سونوگرافی رنگی داپلکس ارزیابی می شود. این آزمایش با استفاده از امواج صوتی تصاویری را ایجاد می کند که پزشک به کمک آن ها می تواند هر گونه لخته خون، تغییر در عروق خونی پا و نواحی کاهش جریان خون را مشاهده کند. پزشک جهت مدیریت و کاهش تغییر رنگ مچ پا یک برنامه درمانی برای بیمار تهیه می کند. نقطه شروع این درمان با درمان فشاری آغاز می شود. استفاده از جوراب های طبی با اندازه مخصوص، گردش خون را در پا ها بهبود بخشیده و به عبور خون از دریچه های وریدی ناقص کمک می کند.
با پوشیدن این جوراب ها، خون به جای تجمع در ورید ها و آسیب رساندن به آن ها به طور مناسب به قلب باز می گردد. درمان فشاری هنگامی که با تغییرات در سبک زندگی همراه شود بیشترین تاثیر را در بهبود جریان و گردش خون دارد. از جمله این تغییرات می توان به پیاده روی منظم و اجتناب از نشستن یا ایستادن به مدت طولانی اشاره کرد.
دکتر آرش توفیق فوق تخصص جراحی عروق