ترومبوز ورید عمقی (DVT) یا ترومبوز وریدی، یک عارضه مرتبط با ایجاد لخته خون در یک ورید (رگ) عمقی بدن است. در واقع لخته خون ایجاد شده ممکن است تا حدی یا به طور کامل جریان خون را در ورید مسدود کند. اکثر ترومبوزهای وریدی عمقی در ساق پا، ران یا لگن رخ می‌دهند، اگرچه می‌توانند در سایر قسمت‌های بدن از جمله بازو، مغز، روده، کبد یا کلیه نیز بروز کنند.
ترومبوز وریدی عمقی چه خطراتی دارد؟
اگرچه ترومبوز وریدی عمقی به خودی خود تهدیدکننده زندگی نیست، اما لخته خون ایجاد شده این پتانسیل را دارد که رها شود و از طریق جریان خون به طرف رگ‌های خونی ریه حرکت کند و باعث بروز آمبولی ریه شود. اصولا آمبولی ریه می‌تواند یک وضعیت تهدیدکننده زندگی باشد و تشخیص و درمان سریع آن در اولویت است.
ترومبوز وریدی عمقی همچنین می‌تواند منجر به بروز عوارضی در پاها شود که به آن نارسایی مزمن وریدی یا سندرم پس از ترومبوز گفته می‌شود. معمولا این وضعیت با مشاهده علائمی زیر تشخیص داده می‌شود:
- تجمع خون
- تورم مزمن
- افزایش فشار
- افزایش رنگدانه
- تغییر رنگ پوست
- بروز زخم در پاها (زخم واریس یا زخم استاز)
علائم ترومبوز وریدی عمقی چیست؟
ترومبوز وریدی عمقی معمولا در یک پا یا یک بازو تشکیل می‌شود. اگرچه بعضی از افراد مبتلا به این عارضه علائمی ندارند اما از علائم کلی آن می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- تورم یا التهاب در ساق پا یا بازو (گاهی این اتفاق به طور ناگهانی رخ میدهد)
- احساس درد یا تحریک‌پذیری زیاد در پا (ممکن است این مسئله فقط هنگام ایستادن یا راه رفتن بروز کند)
- افزایش دما در ناحیه‌ای از پا یا بازو که متورم شده است یا درد می‌کند
- قرمز شدن یا تغییر رنگ نواحی از پوست پا یا دست
- افزایش سایز سیاهرگ‌های نزدیک به سطح پوست
- تنگی نفس یا تنفس سریع ناگهانی
- درد قفسه سینه شدید که اغلب با سرفه همراه است
- احساس درد در پشت یا کمر
- سرفه (گاهی با خلط خونی)
- تعریق بیش‌ازحد
- ضربان قلب سریع
- احساس سرگیجه یا غش کردن
⚠️ برخی از افراد تا زمانی‌که لخته خون از پا یا بازوی آن‌ها به سمت ریه حرکت نکند، متوجه نمی‌شوند که مبتلا به ترومبوز وریدی عمقی هستند. اگر علائم آمبولی ریه یا ترومبوز وریدی عمقی را دارید، فوراً با پزشک خود تماس بگیرید یا به اورژانس پزشکی مراجعه کنید. در واقع نباید منتظر بمانید تا احیانا علائم خود‌به‌خود از بین بروند. برای پیشگیری از بروز عوارض شدید و جدی فورا باید به فکر درمان باشید!
علت ابتلا به ترومبوز وریدی عمقی
اصولا شرایط زیر می‌توانند خطر ابتلا به این عارضه را افزایش دهند:
- ابتلا به یک بیماری ارثی (ژنتیکی) که خطر لخته شدن خون در عروق را افزایش میدهد
- ابتلا به سرطان و شروع برخی از درمان‌های آن مانند شیمی‌درمانی
- محدود شدن جریان خون در ورید عمقی به علت جراحت ورید، جراحی یا بی‌حرکتی بدن
- عدم تحرک به مدت طولانی در شرایطی مانند سفر با وسایل نقلیه مختلف یا به‌دلیل جراحی یا آسیب بدنی اخیر (این شرایط باعث کاهش جریان خون می‌شوند)
- بارداری و زایمان (به‌خصوص در 6 هفته اول پس از زایمان)
- سن بالای 40 سال ( بیشترین ابتلا)
- اضافه وزن و چاقی
- مصرف مداوم قرص‌های ضد بارداری یا هورمون‌درمانی
- داشتن کاتتر وریدی مرکزی یا دستگاه ضربان‌ساز قلب
تشخیص ترومبوز وریدی عمقی
در طی ویزیت، پزشک ابتدا شما را معاینه می‌کند و از سابقه پزشکی شما مطلع می‌شود. همچنین نیاز به انجام یک یا چند آزمایش خواهید داشت. از آزمایشات رایج برای تشخیص ترومبوز وریدی عمقی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
1_ سونوگرافی داپلکس وریدی
رایج‌ترین آزمایشی است که برای تشخیص ترومبوز وریدی عمقی استفاده می‌شود. چرا که می‌تواند وضعیت جریان خون در وریدها و هرگونه لخته خونی که وجود دارد را نشان دهد.
2_ ونوگرافی
این آزمایش از پرتوهای اشعه ایکس برای نشان دادن رگ‌های عمقی شما استفاده می‌کند. ابتدا یک رنگ مخصوص (ماده کنتراست) به رگ‌های شما تزریق می‌شود تا تصویربرداری اشعه ایکس بتواند رگ‌ها و هرگونه لخته خون را واضح‌تر نشان دهد.
3_ سی تی اسکن (CT)
نوعی روش تصویربرداری با اشعه ایکس است که ساختارهای داخل بدن را نشان میدهد.
4_ ام آر آی (MRI) و ونوگرافی (MRV)
معمولا ام آر آی تصاویری از اندام‌ها و ساختارهای داخل بدن و ام آر وی تصاویری از رگ‌های خونی بدن ارائه میدهد. در بسیاری از موارد، هر دو این تست‌ها می‌توانند اطلاعات بیشتری نسبت به تصویربرداری با اشعه ایکس در اختیار پزشک قرار دهند.
درمان ترومبوز وریدی عمقی
بیماران مبتلا به این عارضه ممکن است برای مدتی بستری شوند. البته برخی از بیماران را نیز می‌توان به‌صورت سرپایی درمان کرد. روش درمانی معمولا شامل تجویز دارو، استفاده از جوراب‌های فشاری و بالا نگهداشتن پای آسیب‌دیده است. البته اگر لخته خون گسترده و بزرگ باشد، ممکن است شما به آزمایش و درمان‌های تهاجمی بیشتری نیاز داشته باشید. از اهداف اصلی در روند درمان ترومبوز وریدی عمقی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- جلوگیری از بزرگتر شدن اندازه لخته خون
- پیشگیری از تکه که شدن لخته خون در ورید و حرکت آن به سمت ریه‌ها
- کاهش خطر بروز لخته‌های خون جدید
- پیشگیری از بروز عوارض طولانی‌مدت لخته خون مانند نارسایی مزمن وریدی
درمان ترومبوز ورید عمقی با دارو
اصولا متخصص یا جراح عروق داروهای ضد انعقاد یا رقیق‌کننده خون برای شما تجویز می‌کند. این نوع داروها می‌توانند روند لخته شدن خون را دشوارتر کنند و مانع از بروز لخته‌های جدید شوند. همچنین از بزرگ شدن لخته‌ها و حرکت آن‌ها جلوگیری می‌کنند. بنابراین، داروهای ضد انعقاد لخته خون را از بین نمی‌برند. اگرچه بدن شما ممکن است به طور طبیعی یک لخته را حل کند، اما گاهی اوقات لخته‌ها به طور کامل ناپدید نمی‌شوند.
اگر نیاز به مصرف یک داروی ضد انعقاد داشته باشید، ممکن است به دستور پزشک فقط به مدت 3 تا 6 ماه آن را مصرف کنید. البته طول درمان شما ممکن است برحسب عوامل زیر متفاوت باشد:
- اگر قبلا سابقه لخته شدن خون داشته باشید، ممکن است مدت درمان شما طولانی‌تر شود.
- اگر تحت درمان بیماری‌های دیگری مانند سرطان هستید، ممکن است نیاز به مصرف یک داروی ضد انعقاد نیز داشته باشید. چون خطر لخته شدن خون در عروق شما بالا است.
2_ استفاده از جوراب‌های فشاری
برای خلاص شدن از شر ورم پا، احتمالاً باید از جوراب‌های فشاری یا واریس استفاده کنید. تورم پا اغلب به این دلیل بروز می‌کند که دریچه‌های ورید پا آسیب‌دیده یا ورید در اثر ترومبوز وریدی عمقی مسدود شده است. اغلب این جوراب‌ها تا زیر زانو کشیده می‌شوند، در ناحیه مچ پا عمل جراحی
3_ عمل جراحی
درمان با جراحی زمانی استفاده می‌شوند که بیمار نمی‌تواند داروهای رقیق‌کننده خون مصرف کند یا با وجود مصرف این نوع داروها هنوز خطر ایجاد لخته خون خیلی زیاد است. کاشت این فیلتر در ورید عمقی به کمک یک جراحی جزئی کمک می‌کند تا از حرکت لخته‌های خون از ورید پاها به ریه جلوگیری شود.
برای نصب فیلتر از یک کاتتر استفاده می‌شود و معمولا در مسیر یک سیاهرگ بزرگ در کشاله ران یا گردن و سپس ورید اجوف (بزرگترین سیاهرگ بدن) قرار می‌گیرد. هنگامی‌که فیلتر در جای خود قرار گرفت، دیگر می‌تواند لخته‌ها را هنگام حرکت متوقف کند.
مدیریت ترومبوز وریدی عمقی
اگرچه ترومبوز وریدی عمقی ممکن است در ابتدا رفت‌وآمد کردن را برای شما دشوار کند اما باید کم‌کم به فعالیت‌های عادی خود بازگردید. بهترین راهکار برای مدیریت و کنترل این عارضه انجام فعالیت‌های بدنی ویژه است.
اگر احساس می‌کنید که پاهایتان متورم یا سنگین شده‌اند، هر روز در رختخواب دراز بکشید و پاشنه‌هایتان را حدود 12 تا 15 سانتی‌متر به سمت بالا نگهدارید یا به جایی تکیه دهید. این کار به بهبود گردش خون و کاهش تورم کمک می‌کند. علاوه بر این:
- اگر نیاز است که برای مدت طولانی ثابت بنشینید، عضلات بخش پایین پای خود را ورزش دهید.
- هنگام بیداری، هر یک ساعت یکبار چند دقیقه بایستید و راه بروید.
- لباس‌های تنگی که می‌توانند باعث کاهش گردش خون در پاهای شما شوند را نپوشید.
- طبق توصیه پزشک از جوراب‌های فشاری یا همان جوراب‌های واریس استفاده کنید.
- از انجام فعالیت‌های بدنی که ممکن است باعث بروز آسیب جدی شوند، اجتناب کنید.
دکتر آرش توفیق فوق تخصص جراحی عروق در تهران
افشان
جمعه ۷ مهر ۲( 6 ماه پیش)
تعداد بازدید: 40
مشاهده پرسش
