آمبولی ریوی یک بیماری جدی است که در اثر تشکیل لخته خون ایجاد شده و با رسیدگی سریع کاملا قابل درمان است. علائم آمبولی ریه شامل تنگی ناگهانی نفس، درد داخل و اطراف قفسه سینه و سرفه کردن می شوند.
آمبولی ریوی به وجود یک لخته خون در ریه ها گفته می شود. این وضعیت هنگامی به وجود می آید که یک لخته خون از ناحیه دیگری از بدن (اغلب دست یا پا) با جریان خون حرکت کرده و در عروق خونی ریه به دام می افتد. گیر کردن لخته در عروق خونی سبب کاهش جریان خون رونده به ریه ها، کاهش میزان اکسیژن ریوی و افزایش فشار خون در شریان های ریوی می شود.
علائم آمبولی ریه چیست؟
از جمله علائم آمبولی ریوی می توان موارد زیر را نام برد:
- تنگی ناگهانی نفس در هنگام استراحت یا فعالیت
- درد های تیز و بدون علت در قفسه سینه، بازو، شانه، گردن و فک
- دردی که می تواند شبیه به علائم یک حمله قلبی باشد.
- سرفه با یا بدون خلط خونی
- رنگ پریدگی، سردی یا آبی رنگ شدن پوست
- ضربان قلب سریع
- تعریق شدید
- در برخی موارد، احساس اضطراب، سبکی سر و غش کردن
- خس خس سینه
علائم آمبولی ریوی بسته به شدت لخته خون متفاوت هستند. در حالی که اغلب افراد مبتلا به آمبولی بروز علائم را تجربه می کنند برخی دیگر علائمی را بروز نمی دهند. نشانه های اولیه این عارضه معمولا تنگی نفس و درد سینه ای است که در صورت فعالیت تشدید می شود.
همچنین احتمال دفع خلط خونی نیز در افراد مبتلا وجود دارد. در صورت مشاهده این علائم باید فورا به پزشک مراجعه کرد. آمبولی ریوی یک عارضه جدی اما کاملا قابل درمان است. درمان سریع احتمال مرگ را به طرز قابل توجهی کاهش می دهد.
در صورتی که لخته در یک ورید تشکیل شده و در همان جا باقی بماند ترومبوز (thrombosis) نامیده می شود. هنگامی که لخته از دیواره ورید جدا شده و به قسمت دیگری از بدن منتقل شود تحت عنوان آمبولی شناخته می شود. در صورتی که آمبولی های ریوی به سرعت درمان نشوند، می توانند سبب آسیب قلبی یا ریوی و حتی مرگ شوند.
آمبولی ریوی چه زمانی به سراغ افراد می آید؟
هنگامی که خون در یک ناحیه خاص از بدن تجمع می کند. تجمع و رکود خون معمولا در پی مدت های طولانی بی تحرکی همچون دوره استراحت پس از جراحی یا بستری شدن در تخت رخ می دهد.
هنگامی که ورید ها در اثر عواملی از جمله شکستگی استخوانی یا جراحی (مخصوصا در نواحی لگن، مفصل ران، زانو یا پا) آسیب می بینند.
در اثر ابتلا به یک بیماری دیگر: از جمله این موارد می توان به سکته مغزی و بیماری های قلبی عروقی از جمله نارسایی احتقانی قلب، فیبریلاسیون دهلیزی و حمله قلبی اشاره کرد.
هنگامی که عوامل انعقادی در خون افزایش یافته، تشدید شده یا در برخی موارد کاهش می یابند.
تشدید عوامل انعقادی می تواند در مصرف کنندگان قرص های ضد بارداری، برخی افراد تحت درمان جایگزینی هورمونی و مبتلایان به برخی انواع سرطان ها رخ دهد.
کمبود یا غیر طبیعی بودن عوامل انعقادی نیز می توانند در اثر برخی بیماری های ژنتیکی بروز دهد.
روش های تشخیص آمبولی ریوی
آمبولی ریوی معمولا با آزمایش های زیر تشخیص داده می شود:
- سی تی اسکن
- اسکن ریوی
- آزمایش های خون از جمله تست دی دایمر
- آنژیوگرافی ریوی
- سونوگرافی از پا: این آزمایش برای بیمارانی انجام می شود که به دلیل حساسیت به مواد حاجب یا بیماری شدید و عدم توانایی ترک بخش بیمارستان، نمی توانند تصویر برداری با اشعه ایکس انجام دهند.
- تصویر برداری از پا ها یا ریه ها با تشدید مغناطیسی (MRI)
درمان آمبولی ریه
درمان آمبولی ریه با روش های کلینیکی و خانگی انجام می شود که شامل موارد زیر است:
جوراب های واریس
جوراب های واریس به جریان یافتن خون در پا ها کمک کرده و باید با تجویز پزشک استفاده شوند. جوراب واریس معمولا تا ناحیه زانو کشیده شده و جهت پیشگیری از رکود خون به پا فشار می دهند. افراد باید درباره نحوه و مدت استفاده و همچنین چگونگی مراقبت از آن ها با پزشک خود صحبت کنند. جهت جلوگیری از آسیب دیدن جوراب های فشاری شستشوی آن ها باید طبق دستور پزشک انجام شود.
مراحل درمان آمبولی ریه
در صورتی که آمبولی ریوی تهدید کننده زندگی فرد بوده یا درمان های دیگر موثر نباشند، پزشک می تواند موارد زیر را به بیمار پیشنهاد دهد:
1. جراحی برداشت آمبولی از شریان ریوی
جایگذاری فیلتر در ورید اجوف تحتانی: ورید اجوف تحتانی بزرگترین ورید بدن بوده و با جایگذاری فیلتر در آن لخته ها قبل از رسیدن به ریه به دام می افتند.
2. داروی آمبولی ریه
دارو های ترومبولیتیک همچون فعال کننده پلاسمینوژن بافتی (TPA) لخته های خونی را از بین می برند. ترومبولیتیک ها معمولا در بیمارستان داده می شوند تا بتوان وضعیت بیمار را از نزدیک پایش کرد. این دارو ها در شرایط مخصوص استفاده می شوند. از جمله این شرایط می توان به پایین بودن فشار خون یا ناپایدار بودن وضعیت بیمار در اثر آمبولی ریوی اشاره کرد.
پیشگیری از آمبولی ریه
به طور منظم ورزش کنید: در صورتی که به دلیل بستری بودن در تخت، مسافرت طولانی یا جراحی امکان پیاده روی وجود ندارد، می توان هر ساعت به مدت چند دقیقه دست ها، بازو ها و پا های خود را حرکت داد.
در صورت نیاز به نشستن یا ایستادن به مدت طولانی می توان جهت بهبود جریان خون از جوراب های فشاری استفاده کرد.
به مقدار فراوان مایعاتی همچون آب و آبمیوه بنوشید: البته، باید از نوشیدن بیش از حد الکل و کافئین پرهیز شود.
در صورت نیاز به بی تحرک ماندن برای مدت های طولانی، در هر ساعت به مدت چند دقیقه تحرک داشته باشید: خم کردن زانو ها، حرکت دادن دست ها و پا ها و ایستادن بر روی نوک انگشتان می توانند حرکات خوبی باشند.
از مصرف سیگار، قرار دادن یک پا بر روی دیگری و پوشیدن لباس های تنگ اجتناب کنید.
در صورت داشتن اضافه وزن، وزن کم کنید.
دو بار در روز به مدت 30 دقیقه پا های خود را بالا نگه دارید.
در ارتباط با کاهش عوامل خطر مخصوصا در صورت داشتن سابقه شخصی یا خانوادگی ابتلا به لخته خون با پزشک خود مشورت کنید.
مراقبت های پس از آمبولی ریوی
افراد باید از مراقبت ها و پیگیری های درمانی خود اطلاع داشته و در این باره با پزشک خود صحبت کنند. جهت کاهش خطر ابتلای مجدد به آمبولی ریوی باید از توصیه های پزشک پیروی کرد. بیماران باید تمام آزمایش های لازم را انجام داده و در جلسات ملاقات با پزشک شرکت کنند تا امکان پایش پاسخ بدن آن ها به درمان های تجویزی فراهم شود.
دکتر آرش توفیق فوق تخصص و جراج عروق در تهران
آیمون
جمعه ۲ مهر ۰( 3 سال پیش)
تعداد بازدید: 223
مشاهده پرسش
