پیشینه آنژیوگرافی با گاز CO2 به دهه ۱۹۵۰ و ۱۹۶۰ میلادی مربوط می شود که از تزریق گاز دی اکسید کربن (CO2) به عنوان ماده حاجب در گردش خون وریدی استفاده می شد تا کارکرد قلب در افراد مشکوک به افیوژن پریکارد مورد رویت و ارزیابی قرار گیرد.
این نوع تصویربرداری در مطالعات بالینی و آزمایش هایی که بر روی حیوانات صورت گرفت نشان داد که تزریق وریدی محیطی دی اکسید کربن بی خطر است و به خوبی قابل تحمل است.
در دهه ۱۹۷۰، از دی اکسید کربن همچنان به عنوان ماده حاجب داخل شریانی استفاده می شد. با ظهور آنژیوگرافی تفریق دیجیتال (DSA) در سال ۱۹۸۰، آنژیوگرافی با دی اکسید کربن، خصوصا برای بیمارانی که نسبت به ماده حاجب ید دار حساسیت بیش از حد داشتند یا عملکرد کلیه آنها به خطر افتاده بود به یک ابزار تشخیصی مفید تبدیل شد.
امروزه با در دسترس بودن DSA با وضوح بالا و یک سیستم قابل اطمینان انتقال گاز، آنژیوگرافی با دی اکسید کربن به طور گسترده ای برای تصویربرداری عروق و روش های درون عروقی مورد استفاده قرار می گیرد.
کاربرد آنژیوگرافی با گاز CO2
از آنجا که استفاده از دی اکسید کربن با مسمومیت کلیوی یا واکنش های آلرژیک همراه نیست، این ماده به طور فزاینده ای به عنوان ماده حاجب برای آئورتوگرافی، ارزیابی خروجی (بیرون ریزی)، تصلب شرایین کلیوی و آنژیوگرافی اندام ها مورد استفاده قرار می گیرد.
این گاز، همچنین ماده حاجب ارجح برای تصویر برداری از اندام های فوقانی است. دی اکسید کربن همچنین برای تصویر برداری کبدی گوه ای و به منظور مانیتور سیستم وریدی پورتال قبل از شنت پورتوژئوس داخل صفاقی (پورتوسیستم داخل کبدی) و رویه های سوزنی ظریف TIPS مورد استفاده قرار می گیرد.
از دی اکسید کربن برای هدایت مداخلات عروقی مختلف، از جمله آنژیوپلاستی، قرار دادن استنت، آمبولیزاسیون ترانس کاتتر و ترمیم آنوریسم آئورت شکمی درون عروقی (AAA) استفاده می شود.
این سیستم های انتقالی در صورتی که درست به کار برده شوند، کاملا بی خطر هستند. از آنجا که این ماده محلول ضعیفی است، باید از آلودگی آن هنگام انتقال دی اکسید کربن جلوگیری کرد. درک کامل خصوصیات فیزیکی دی اکسید کربن و روش کاتتریزاسیون ساده در به دست آوردن دی اکسید کربن بهینه، برای تهیه تصاویر در راستای تشخیص و درمان از اهمیت زیادی برخوردار است.
مزایای دی اکسید کربن
- دی اکسید کربن هیچ واکنش آلرژیکی ایجاد نمی کند.
- از آنجا که دی اکسید کربن یک محصول جانبی طبیعی است، نمی تواند باعث واکنش حساسیت بیش از حد در بیمار شود. بنابراین، دی اکسید کربن برای بیمارانی که سابقه ی حساسیت و آلرژی دارند می تواند گزینه ی مناسب تری نسبت به ماده ی حاجب ید دار باشد.
- برای استفاده از دی اکسید کربن، هیچ آماده سازی استروئیدی مورد نیاز نیست.
- دی اکسید کربن باعث بروز هیچ مسمویتی در کلیه ها نمی شود.
- یافته های تجربی و بالینی نشان داده اند که تزریق انتخابی دی اکسید کربن به آئورت یا شریان کلیه ایمن است و هیچ آسیبی به کلیه ها وارد نمی کند.
- این موضوع حتی در بیمارانی که مبتلا به دیابت هستند و یا عملکرد کلیوی آنها دچار مشکل شده است نیز صدق می کند. بنابراین، این ماده حاجب می تواند گزینه ی بهتری برای آنژیوپلاستی شریان کلیوی و قرار دادن استنت باشد.
- دی اکسید کربن هیچ مسمویتی در کبد ایجاد نمی کند.
- پس از تزریق دی اکسید کربن هیچ گونه آسیبی به پارانشیم کبدی وارد نمی شود.
معایب آنژیوگرافی با دی اکسید کربن
- دی اکسید کربن نسبت به ماده حاجب ید دار غلظت کمتری دارد.
- کیفیت کلی تصاویر عروقی به دست آمده از طریق دی اکسید کربن، نسبت به تصاویری که با محیط حاجب به دست می آید اندکی کمتر است.
- در این روش گاه نیاز به چند تزریق متعدد است و ممکن است تابش اشعه به اپراتور و بیمار افزایش یابد.
آمادگی قبل از آنژیوگرافی کربن دی اکسید
برای آنژیوگرافی دی اکسید کربن، بیمار نیازی به آماده سازی خاصی ندارد و آماده سازی استانداردی برای آنژیوگرافی کاتتر به کار برده می شود. بیمارانی که سابقه آلرژی به مواد حاجب دارند، به آماده سازی استروئیدی نیاز ندارند. از دی اکسید کربن ممکن است به عنوان ماده حاجب برای آنژیوگرافی سرپایی نیز استفاده شود.
مقادیر نامحدود دی اکسید کربن ممکن است برای تصویربرداری عروقی استفاده شود، چرا که این گاز به طور مداوم از طریق تنفس دفع می شود. با این حال، اپراتور باید زمان کافی و مناسب را برای تخلیه ی کامل گاز در نظر بگیرد.
حداقل دو دقیقه زمان لازم است تا اولین دوز دی اکسید کربن قبل از تزریق دوز دیگر کاملا تخلیه شود.
دی اکسید کربن، به ویژه برای بیمارانی که دچار مشکلات قلبی و کلیوی هستند و نیاز به بررسی عروقی پیچیده دارند نیز کاربرد دارد.
آرامبخش و بیهوشی
در حین انجام آنژیوگرافی دی اکسید کربن باید از مصرف آرام بخش های قوی خودداری شود. دپرسیون تنفسی (کاهش تنفس) و افت فشار خون ناشی از دی اکسید کربن دریافت شده ممکن است به جای عوارض جانبی داروهای بیهوشی و یا آرام بخش اشتباه گرفته شود.
عوارض آنژیوگرافی با گاز CO2
وقوع و شدت عوارض جانبی آنژیوگرافی می تواند به دوز دی اکسید کربن دریافت شده بستگی داشته باشد.
آئورتوگرافی دی اکسید کربن و آزتریوگرافی سلیاک ممکن است باعث ایجاد تهوع و درد به مدت ۲ الی ۳ دقیقه در بیمار شود.
هیچ درمان خاصی برای بهبود این حالت وجود ندارد. قرار دادن بیمار به پهلوی چپ یا راست می تواند درد را تا حدی کاهش دهد. همچنین کاهش دوزهای دی اکسید کربن معمولا باعث کاهش میزان شدت درد می شود.
به علاوه تزریق دی اکسید کربن برای اندام های تحتانی ممکن است باعث درد شود. کاهش مقدار دی اکسید کرین با تزریق انتخابی و روش انباشت به کاهش درد کمک می کند. تزریق دی اکسید کربن در ورید محیطی برای انجام ونوگرافی اندام های فوقانی نیز ممکن است باعث درد در محل تزریق شود. مکانیسم درد احتمالا به دلیل انتقال انفجاری ثانویه گاز فشرده است.
تمیز کردن لوله تزریق با ۳ سی سی دی اکسید کربن و تزریق ۲۰ الی ۴۰ میلی گرم لیدوکائین دقیقا قبل از تزریق دی اکسید کربن برای تصویربرداری وریدی می تواند به کاهش درد کمک کند.
هنگامی که دی اکسید کربن در آنوریسم آئورت گیر می کند، حباب های گاز ممکن است شریان مزانتریک تحتانی را مسدود کرده و در نتیجه ایسکمی روده بزرگ ایجاد شود. تزریق غیر عمدی دی اکسید کربن در حجم زیاد باعث قفل شدن بخار در شریان ریوی می شود که منجر به افت شدید فشار خون می شود.
وقتی دی اکسید کربن تزریق می شود، فلوئوروسکوپی قفسه سینه حباب های گازی را به مدت ۳۰ ثانیه در شریان ریوی نشان می دهد. در صورت ایجاد افت فشار خون، بیمار باید در حالت ترندلنبرگ قرار گیرد و در موقعیت ادکوبیتوس سمت چپ قرار داده شود. در صورت امکان، هوا باید از شریان ریوی با استفاده از کاتتر خارج شود.
فوق تخصص جراحی عروق
محمدی
سه شنبه ۳۰ شهریور ۰( 3 سال پیش)
تعداد بازدید: 213
مشاهده پرسش
