رگ های واریسی رگ هایی متورم و پر پیچ و خم هستند که درست در زیر پوست قرار دارند و معمولاً در پاها ظاهر می شوند. تمرکز این مقاله بر دلایل ایجاد واریس در پا است.
اما گاهی اوقات این رگ ها در سایر قسمت های بدن نیز شکل می گیرند. برای مثال بواسیر( Hemorrhoids) نوعی ورید واریسی است که در راست روده ایجاد می شود. و یا تلانژکتازی ، که به رگ های عنکبوتی مشهور است، نوع دیگری از مشکلات سیاهرگی است که عروق خونی کوچک را تحت تاثیر قرار می دهد.
دلایل ایجاد واریس در پاها
واریس یک بیماری شایع است که به علت تضعیف یا آسیب دیواره و دریچه رگ ها ایجاد می شود. سیاهرگ ها در داخل خود دریچه های یک طرفهای دارند که با باز و بسته شدن، جریان خون یکطرفه را به سمت قلب حفظ می کنند. با تضعیف یا آسیب دریچه ها و دیواره های سیاهرگ ها، خون در آنها جمع می شود و حتی ممکن است به عقب برگردد.
این وضعیت رفلاکس نام دارد. همین رگ ها ممکن است بزرگ تر شده و کج شوند، در نتیجه رگ های واریسی را ایجاد کنند. هر زمانی که فشار خون در رگ های شما بالا رود امکان ایجاد رگ های واریسی وجود دارد. این مسئله می تواند به دلیل بارداری، یبوست، تومور، یا اضافه وزن و چاقی اتفاق بیفتد.
همچنین اگر مسن هستید، مدت طولانی می نشینید یا می ایستید، سبک زندگی غیر فعال دارید یا در خانواده شما سابقه واریس یا ترومبوز وریدهای عمقی (نوعی ترومبوآمبولی سیاهرگی) وجود دارد، ممکن است ریسک ابتلای شما به واریس بیشتر باشد.
علائم واریس در پاها
علائم واریس شامل موارد زیر است:
- یک یا چند رگ متورم مایل به آبی
- ورم در پاها
- درد مداوم در پاها
- احساس سنگینی در کل پا از ران گرفته تا انگشتان پا
- خارش در همان ناحیه رگ ها
- تغییر رنگ پوست در اطراف رگ ها
- گرفتگی عضلات پا در هنگام شب
واریس ممکن است فعالیت های شما را محدود کند. زمانی که به مدت طولانی می نشینید یا می ایستید ممکن است علائم شما بدتر شود و برعکس زمانی که دراز می کشید یا پاهای خود را بالا می گذارید علائم کاهش می یابند.
واریس پا چگونه درمان می شود؟
پزشک بسته به شدت علائم، دلایل ایجاد واریس و وضعیت رگ های واریسی شما، ممکن است متخصص عروق، ترکیبی از چند درمان را توصیه کند یا اصلاً هیچ درمانی را تجویز نکند. این احتمال نیز وجود دارد که پس از درمان هم، وریدهای واریسی جدیدی بوجود بیایند و یا حتی ممکن است لازم باشد بیشتر از یک بار تحت درمان قرار بگیرید.
هدف از درمان واریس، تسکین علائم، بهبود ظاهر و جلوگیری از عوارض جدی مانند زخم یا التهاب پوستی، ترومبوز وریدهای عمقی، تغییر رنگ پوست و خونریزی است. اگر باردار هستید، پزشک شما ممکن است برای تسکین علائم واریس از جمله درد یا احساس سنگینی در پاها، درمان فشاری و داروهای مسکن تجویز کند.
اما موارد زیر درمان هایی هستند که بطور معمول متخصص عروق برای درمان واریس بسته به میزان پیشرفت رگ های واریسی ششما تجویز میکنند:
1_ تغییر سبک زندگی
برای کمک به تسکین علائم یا جلوگیری از بدتر شدن رگ های واریسی، پزشک ممکن است به شما توصیه کند، سبک زندگیتان را تغییر دهید. موارد زیر از جمله تغییرات سبک زندگی هستند:
- به دنبال وزن مناسب باشید، وزن مناسب گردش خون را بهبود می دهد و فشار وارده بر رگ های شما را کم می کند.
- داشتن فعالیت بدنی برای تسهیل حرکت خون در رگ ها. با توجه به این موضوع که ورزش سنگین و پر جنب و جوش ممکن است واریس را بدتر کند بهتر است قبل از شروع هر برنامه ورزشی، از پزشک خود بپرسید که چه میزان فعالیت بدنی برای شما مناسب است.
- خود داری از ایستادن یا نشستن طولانی مدت. هنگام نشستن، پاهای خود را طوری قرار دهید که بالاتر از سطح قلب شما قرار بگیرند.
2_ درمان واریس با فرآیند های درمانی
پزشک شما ممکن است سونوگرافی یا آزمایشات دیگری انجام دهد تا ببیند رگ های شما تا چه حد عملکرد مناسبی دارند. اکثر روش های درمانی رگ های واریسی نیازی به ریکاوری طولانی ندارند.
1_ لیزر واریس پا
پزشک شما از لیزر یا انرژی فرکانس رادیویی برای گرم کردن داخل ورید و بستن آن استفاده می کند. درمان واریس با لیزر معمولاً در مطب پزشک انجام می شود و پزشک از سونوگرافی برای هدایت مسیر درمان استفاده می کند. پزشک ناحیه اطراف رگ را بی حس می کند تا در طول درمان احساس درد نکنید.
کبودی، درد و تغییر رنگ پوست پس از لیزر شایع است. اما عوارض جدی تر مثل بی حسی، ترومبوآمبولی وریدی و سوختگی پوست، به ندرت دیده می شود.
2_ اسکلروتراپی رگ واریسی
پزشک مواد شیمیایی مایع یا فوم¬مانند را به داخل رگ تزریق می¬کند تا رگ را کاملا مسدود کند. اسکلروتراپی در مطب پزشک با کمک گرفتن از سونوگرافی انجام می شود. اسکلروتراپی مایع اغلب برای رگ های عنکبوتی استفاده می شود.
عوارض اسکلروتراپی واریس، ممکن است تغییر رنگ پوست باشد و به ندرت ترومبوآمبولی وریدی، آسیب عصبی، واکنش آلرژیک جدی یا سکته دیده می شود. برخی از افراد ممکن است مشکلات بینایی موقت، سردرد یا گیجی داشته باشند.
3_ جراحی برای برداشتن موارد شدید رگ های واریسی
پزشک ممکن است برای برداشتن رگ های واریسی کوچک برش هایی کم عمق در نزدیکی سطح پوست ایجاد کند و برای رگ های بزرگ تر و عمیق تر، از ابزارهایی برای بستن و برداشتن رگ ها از طریق روش هایی به نام «بستن ورید» یا «جداسازی» استفاده کند.
این جراحی اکثرا سرپایی انجام می شود، اما ممکن است پزشکان برای به خواب رفتن شما در طول عمل از دارو استفاده کنند. از آنجایی که جراحی درد بیشتری به همراه دارد و زمان بهبودی نیز طولانی تر است، این روش معمولاً فقط برای افرادی استفاده می شود که واجد شرایط ابلیشن داخل وریدی یا اسکلروتراپی نیستند. این جراحی ممکن است با عوارضی مثل عفونت، آسیب عصبی، کبودی، درد و تغییر رنگ پوست همراه باشد اما عوارض شدید به ندرت دیده می شود.
4_ استفاده از جوراب فشاری
پزشک ممکن است درمان فشاری را به تنهایی به عنوان یک درمان تجویز کند یا اینکه پس از عمل برداشتن یا بستن رگ های واریسی درمان فشاری را هم تجویز کند. درمان فشاری شامل پوشیدن جوراب های الاستیک مخصوص یا بستن بانداژهای فشاری است که برای جلوگیری از تورم پاها فشار ملایمی بر آنها وارد می کند.
در برخی از افراد، به ویژه آنهایی که مجبورند مدت طولانی بنشینند یا بایستند، درمان فشاری ممکن است به تسکین درد، کاهش تورم و سایر علائم مثل حس سنگینی در پاها کمک کند. اگر باردار هستید، پزشک ممکن است جوراب فشاری تا بالای زانو را توصیه کند.
درمان فشاری فقط علائم را تسکین می دهد. اکنون اکثر پزشکان درمان هایی را تجویز می کنند که مشکل رفلاکس را حل کنند چون این مسئله باعث ایجاد رگ های واریسی می شود. پس از انجام عمل برداشتن یا بستن رگ های واریسی، پزشک احتمالاً پوشیدن جوراب های فشاری ساق بلند را به مدت حداقل یک هفته تجویز کند.
جورابهای فشاری به بهبود التهابات یا زخم های پا که از عوارض رگ های واریسی هستند نیز کمک می کند. از آنجایی که مشکلات وریدی طولانی مدت هستند، پزشک ممکن است از شما بخواهد که به پوشیدن جوراب های فشاری ساق بلند ادامه دهید. برخی از افراد با پوشیدن جوراب های فشاری دچار ناراحتی، خارش، سوزش پوست یا تورم می شوند.
5_ درمان دارویی واریس
پزشک شما ممکن است برای کمک به تسکین درد واریس، درمان دارویی را انتخاب کند. Diosmiplex تنها داروی تایید شده برای واریس است. این داروی گیاهی ممکن است به تسکین بعضی از علائم و عوارض واریس، مثل تورم، زخم، و تغییرات پوست و بافت پاها کمک کند. ممکن است چندین هفته طول بکشد تا شما به تاثیر این دارو در بهبودی خود پی ببرید. در ضمن ممکن است با عوارض جانبی مانند مشکلات گوارشی یا بثورات جلدی مواجه شوید که معمولا جزئی هستند.
دکتر آرش توفیق، جراح و متخصص عروق در تهران