رگ های واریسی، رگ های متورم، بزرگ و پیچ خورده ای هستند که می توان آنها را به راحتی مشاهده کرد. این رگ ها ممکن است هر ناحیه ای از بدن را درگیر کنند، اما معمولاً در پاها ایجاد می شوند. اگر بدانیم علت ابتلا به واریس پا چیست، راحت تر میتوان به پیشگیری یا درمان واریس بپردازیم.
رگ های واریسی با وجود اینکه می توانند برای بیمار کاملاً آزار دهنده و ناخوشایند باشند، اما معمولاً به عنوان یک بیماری جدی شناخته نمی شوند. در موارد نادر رگ های واریسی ممکن است باعث بروز مشکلات جدی تری شوند، اما در اغلب مواقع، ظاهر ناخوشایند این رگ ها باعث احساس ناراحتی و خجالت بیمار می شود.
رگ های عنکبوتی نوع خفیف تری از رگ های واریسی هستند که کوچک تر از رگ های واریسی بوده و ظاهری شبیه به تار عنکبوت دارند. رنگ این رگ ها قرمز یا آبی است و مانند رگ های واریسی معمولاً روی صورت و پاها (درست زیر پوست) ظاهر می شوند.
علت ابتلا به واریس پا
رگ های واریسی به دلیل افزایش فشار خون در سیاهرگ ها ایجاد می شوند. واریس معمولاً رگ های سطحی (رگ های نزدیک پوست) را درگیر می کند. خون از طریق سیاهرگ ها به قلب بر می گردد. سیاهرگ ها دارای دریچه های یک طرفه ای هستند که مانع از برگشت خون به عقب می شوند. زمانی که این دریچه ها ضعیف شده و یا آسیب می بینند، خون به جای حرکت به سمت قلب، به عقب بر می گردد و در سیاهرگ ها تجمع می یابد. در نتیجه، این رگ ها بزرگ و متورم می شوند.
عواملی مثل نشستن یا ایستادن طولانی مدت می تواند باعث فشار مضاعف و تجمع خون در رگ های پا شود. به مرور زمان، فشار بیش از حد روی رگ های پا منجر به تضعیف دیواره یا آسیب دیدگی دریچه سیاهرگ ها خواهد شد.
عوامل خطر ابتلا به واریس
رگ های واریسی در برخی از خانواده ها بیشتر رایج است (ارثی). اما مهم ترین علت ابتلا به واریس افزایش فشار خون در سیاهرگ ها می باشد. عواملی که ممکن است سبب افزایش فشار خون در سیاهرگ ها شوند عبارتند از:
- اضافه وزن یا چاقی
- بالا رفتن سن
- جنسیت (واریس در زنان شایع تر از مردان است)
- سبک زندگی کم تحرک
- آسیب دیدگی پا
- بارداری
- سیگار کشیدن
- مصرف قرص های ضد بارداری خوراکی یا جایگزین های هورمونی
علائم واریس
علائم واریس در بیماران مختلف، متفاوت است. شایع ترین علائم واریس عبارتند از:
- تغییر رنگ پوست
- زخم روی پا
- خارش یا تحریک پوست
- احساس درد، سنگینی و تورم در پاها
در موارد شدید، رگ های واریسی ممکن است به میزان قابل توجهی خونریزی کرده و تورم خفیف و طولانی مدت در ناحیه پا ایجاد کند. با گذشت زمان، این امر باعث مشکلات پوستی و آسیب دیدگی بافت پا (مثل جراحت و زخم های ماندگار) می گردد. علائم واریس ممکن است مشابه با سایر بیماری ها باشد. بنابراین، همیشه برای تشخیص درست و انتخاب مناسب ترین روش درمان به پزشک مراجعه کنید.
اهمیت تشخیص نوع واریس توسط متخصص عروق
تشخیص درست گامی به سوی انتخاب درمان درست است. پزشک برای تشخیص رگ های واریسی در ابتدا سابقه ی پزشکی شما را بررسی کرده و معاینه ی جسمانی را انجام می دهد. در برخی موارد نیز ممکن است پزشک از شما در مورد وجود هر گونه درد یا علائمی سؤال بپرسد و برای تکمیل تشخیص، آزمایشاتی تجویز کند. آزمایش هایی که برای تشخیص واریس انجام می شوند عبارتند از:
سونوگرافی داپلکس
نوعی سونوگرافی عروقی است که برای بررسی جریان خون و ساختار وریدهای پا تجویز می شود. عبارت داپلکس به این معناست که در این روش از دو نوع سونوگرافی استفاده می گردد.
بهترین درمان واریس
پزشک با در نظر گرفتن فاکتورهای زیر، بهترین گزینه ی درمانی را برای شما انتخاب می کند:
- سن، سلامت عمومی و سابقه پزشکی شما
- وخامت بیماری
- علائم و نشانه های شما
- تحمل بدن شما نسبت به داروها، روش ها یا درمان های خاص
- انتظارات شما از درمان
- نظرات یا ترجیحات شما
1_ بالا آوردن پاها
ممکن است پزشک به شما توصیه کند که روزانه 3 یا 4 بار و هر بار به مدت 15 دقیقه پاهایتان را بالاتر از از سطح بدنتان قرار دهید. اگر به هر دلیلی مجبور هستید که برای مدت طولانی در حالت نشسته یا ایستاده قرار بگیرید، بهتر است هر از چند گاهی زانو و مچ پای خود را خم کرده و بچرخانید. انجام این نرمش ها به گردش خون در پاهای شما کمک می کند. اگر مبتلا به واریس خفیف تا متوسط هستید، بالا نگه داشتن پاها باعث کاهش تورم و تسکین علائم شما خواهد شد.
2_ جوراب واریس یا فشاری
این جوراب ها با وارد کردن فشار کافی به رگ های پا، از تجمع خون جلوگیری کرده و باعث بهبود جریان خون به قلب می شوند. استفاده ی مداوم و طولانی مدت از جوراب واریس می تواند بسیار مؤثر باشد.
3_ اسکلروتراپی (Sclerotherapy)
اسکلروتراپی رایج ترین روش درمانی برای رگ های عنکبوتی و رگ های واریسی است. در این روش، پزشک یک نمک (سالین) یا یک محلول شیمیایی را به صورت مستقیم به رگ های واریسی تزریق می کند. این محلول باعث التهاب دیواره ی داخلی رگ ها و مسدود شدن آنها می گردد. به مرور زمان، رگ های واریسی خشک شده و از بین می روند.
4_ ابلیشن داخل وریدی (Thermal ablation)
لیزر داخل وریدی و فرسایش رادیوفرکانسی روش هایی هستند که برای درمان واریس به کار می روند. در این روش ها، پزشک یک پروب کوچک را از طریق کاتتر وارد رگ های واریسی می کند. سپس؛ با یک لیزر کوچک یا فرکانس رادیویی به دیواره ی ورید مربوطه حرارت داده می شود و رگ واریسی از بین می رود (بسته می شود).
5_ بیرون کشیدن رگ (Vein stripping)
بیرون کشیدن رگ یک روش جراحی برای درمان رگ های واریسی است. در این روش، پزشک رگ را به طور دائمی با بیرون کشیدن و قطع آن از بین می برد.
6_میکروفلبکتومی (Microphlebectomy)
در این روش ابزارهای مخصوصی از طریق برش های کوچک وارد رگ های واریسی شده و آنها را از بین می برد. میکروفلبکتومی ممکن است به تنهایی، یا همراه با روش بیرون کشیدن رگ انجام شود.
عوارض واریس
همانطور که پیش از این گفتیم، رگ های واریسی معمولاً به عنوان یک بیماری جدی شناخته نمی شود؛ اما در برخی موارد ممکن است عوارض زیر را ایجاد کند:
- التهاب یا تورم سیاهرگ ها (فلبیت)
- لخته شدن خون
آیا می توان از واریس پیشگیری کرد؟
شما با انجام اقدامات زیر می تواند تا حدود زیادی از ابتلا به واریس پیشگیری کنید:
- وزن مناسب خود را حفظ کنید.
- ورزش منظم را فراموش نکنید.
- زمانی که نشسته اید، پاهایتان را بالاتر سطح بدنتان قرار دهید.
- به مدت طولانی در حالت چهارزانو ننشینید و پاهای خود را روی هم نیندازید.
- از پوشیدن لباس های تنگ خودداری کنید.
خطرات لخته شدن خون در رگ
ترومبوز ورید عمقی (DVT) لخته خونی است که در یک ورید (سیاهرگ) عمیق ایجاد می شود. منظور از ورید عمقی، وریدی است که در نزدیک سطح پوست نباشد. DVT می تواند در هر ناحیه ای از بدن اتفاق بیفتد، اما اغلب در پاها دیده می شود. این مشکل معمولاً در رگ های واریسی رخ نمی دهد؛ زیرا همانطور که گفتیم، واریس وریدهای نزدیک به سطح پوست را تحت تأثیر قرار می دهد.
با این حال، در موارد نادر احتمال ایجاد لخته خون در بیماران مبتلا به واریس شدید وجود دارد. لخته شدن خون در رگ ها یک وضعیت اورژانسی بوده و نیازمند مراقبت های پزشکی فوری است. علائم لخته شدن خون شامل درد، تورم و قرمزی در ناحیه ساق پا می باشد. البته، لخته های خون ممکن است در بازوها یا سایر نواحی بدن ایجاد شوند. در صورت مشاهده ی علائم لخته خون فوراً به پزشک مراجعه کنید.
لخته شدن خون یک وضعیت خطرناک است. ممکن است قسمتی از لخته خون کنده شده و به ریه های شما برسد. لخته خون در ریه که با نام «آمبولی ریه» شناخته می شود، یک مشکل بسیار جدی است و می تواند منجر به مرگ بیمار شود. علائم آمبولی ریه شامل درد در قفسه سینه، مشکل در تنفس، سرفه و خس خس (در برخی موارد سرفه خونی)، ضربان قلب سریع، تعریق شدید و غش می باشد. اگر علائمی مشابه با این علائم دارید فوراً با اورژانس تماس بگیرید.
دکتر آرش توفیق متخصص و جراح عروق