بیماری رینود، اختلال نادر رگ های خونی است که معمولاً در انگشتان دست و پا رخ می دهد. این بیماری موجب باریک شدن رگ های خونی در سرما یا موقعیت های استرس زا می شود. زمانی که این اتفاق می افتد، خون نمی تواند به سطح پوست برسد و رنگ پوست به آبی یا سفید تغییر رنگ می دهد. وقتی که جریان خون بر می گردد، پوست قرمز رنگ می شود و ضربان می زند و یا سوزن سوزن می شود. در موارد شدید، فقدان جریان خون می تواند موجب زخم شدن و یا مرگ بافت شود.
رینود اولیه، خود به خود اتفاق می افتد و علت آن ناشناخته است، اما رینود ثانویه بر اثر ضربه، بیماری ها و مصرف برخی از داروهای خاص اتفاق می افتد. افراد در آب و هواهای سردتر، بیشتر در معرض ابتلا به رینود قرار دارند. این بیماری در بین زنان شایع تر است. افراد بالای 30 سال و نیز افرادی با سابقه ی خانوادگی رینود، بیشتر در معرض ابتلا به این بیماری قرار دارند. درمان بیماری رینود ممکن است شامل داروهایی باشد که رگ های خونی را باز نگه می دارند. همچنین راهکارهای ساده ای وجود دارد که خود شما می توانید در خانه انجام دهید:
- با اولین نشانه از حمله، دستان خود را در آب گرم قرار دهید.
- دست و پای خود را در آب و هوای سرد، گرم نگه دارید.
- از محرک هایی مانند داروهای خاص و استرس دوری کنید.
علائم بیماری رینود
شما ممکن است متوجه علائم زیر شوید:
- سردی انگشتان دست و پا
- پوست شما به هنگام سرما یا استرس، به رنگ آبی یا سفید در می آید. زمانی که خود را گرم می کنید، پوستتان تبدیل به رنگ قرمز می شود.
- وقتی که پوست شما شروع به گرم شدن می کند، انگشتان دست و پای شما مور مور یا گزگز می کنند.
علت ابتلا به رینود اولیه
زمانی که هوا سرد است، بدن شما شروع به حفظ گرما می کند. یکی از راههای آن، آهسته کردن جریان خون به نواحی دور از قلب مانند دست و پاها می باشد. برای انجام چنین کاری، شبکه شریان های کوچک که خون را به آن نقاط می رساند، باریکتر می شود. این شرایط، واکنش وازوموتور نامیده می شود. اگر شما به بیماری رینود مبتلا هستید، واکنش بدن شما قطع می شود. این شریان ها، بیشتر و سریعتر از حد معمول منقبض می شوند.
این امر موجب بی حسی انگشتان دست و پا و تغییر رنگ آنها به رنگ آبی یا سفید می شود. این حالت، معمولاً حدود 15 دقیقه طول می کشد. زمانی که شریان ها شل می شوند و بدن شما دوباره گرم می شود، انگشتان شما پیش از برگشتن به حالت عادی گزگز می کنند. ژن هایی که واکنش بدن شما را کنترل می کنند، ممکن است دچار تغییراتی شوند، اما پزشکان ارتباطی میان این موضوع و بیماری رینود پیدا نکرده اند.
علت ابتلا به رینود ثانویه
رینود ثانویه عملکرد مشابهی دارد. اما ممکن است در اثر بیماری دیگری به آن دچار شوید. شرایطی که احتمال ابتلا به رینود ثانویه را افزایش می دهند، عبارتند از:
1_ بیماری بافت همبند
اگر شما به بیماری اسکلرودرمی مبتلا هستید، به احتمال زیاد به رینود دچار می شوید. اسکلرودرمی، بیماری نادری است که موجب زخم و سفت شدن پوست شما می شود. لوپوس، آرتریت روماتوئید و سندرم شوگرن نیز احتمال ابتلا به بیماری رینود را افزایش می دهند.
2_ بیماری شریانی
این بیماری شامل آترواسکلروزیس یا تجمع پلاک در رگ های خونی تأمین کننده ی قلب می شود؛ بیماری برگر که موجب التهاب رگ های خونی دست ها و پاها می شود؛ و بیماری فشار خون ریوی اولیه، نوعی فشار خون بالا که شریان های پاها را تحت تأثیر قرار می دهد.
3_ سندرم تونل کارپال
فشار روی رگ اصلی دستها می تواند موجب بی حسی و درد شود و شما را نسبت به سرما حساس تر کند.
4_ حرکت تکراری یا ارتعاش
هر حرکتی که شما به طور مکرر انجام می دهید مانند تایپ کردن یا پیانو زدن و همچنین استفاده از ابزارهایی که ارتعاش زیادی دارند، مانند اره برقی، می تواند موجب آسیب استفاده بیش از حد شود.
5_ سیگار کشیدن
این کار رگ های خونی را باریک می کند.
6_ آسیب خارجی به اندام
این آسیب ها شامل آسیب به دستها یا پاها بر اثر شکستن، جراحی یا سرمازدگی می باشد.
7_ مصرف داروهای خاص
این داروها شامل مسدود کننده های بتا، داروهای میگرن مانند ارگوتامین یا سوماتریپتان، داروهای ADHD، برخی از داروهای شیمی درمانی و داروهایی که رگ های خونی را باریک می کنند، مانند داروهای بدون نسخه سرماخوردگی می شوند.
بیماری رینود چگونه تشخیص داده می شود؟
اگر پزشک فکر می کند شما به بیماری رینود مبتلا هستید، انگشتان دست و پای شما را معاینه می کند. او ممکن است با استفاده از ذره بین مخصوصی به نام درموسکوپ، رگ های خونی اطراف ناخن های انگشتانتان را بررسی کند تا بزرگ یا شکل غیرطبیعی آنها را تشخیص دهد.
اگر پزشک تشخیص دهد که شرایط شما ناشی از مشکل دیگری می باشد، ممکن است از شما بخواهد آزمایش خون انجام دهید. این آزمایش به پزشک اجازه می دهد که علائم اختلال خودایمنی مانند لوپوس یا آرتریت روماتوئیدی را بررسی کند.
درمان بیماری رینود
بسته به تشخیص پزشک متخصص درمان متفاوت و شامل دو مرحله است:
1_ درمان دارویی رینود
پزشک ممکن است از شما بخواهد مصرف برخی از داروها، مانند داروهای سرماخوردگی بدون نسخه که حاوی سودوافدرین هستند، را کاهش دهید. این داروها با تنگ کردن رگ های خونی می توانند موجب تشدید علائم شما شوند.
اگر شما بیماری رینود ثانویه دارید، پزشک ممکن است برای کنترل فشار خون و شل کردن رگ های خونی شما، دارو تجویز کند. اگر در اثر این بیماری، روی پوست خود دچار زخم شوید، ممکن است نیاز به استفاده از کرمی داشته باشید که حاوی یکی از این داروها می باشد:
- مسدود کننده های کانال کلسیم: مانند نیفدیپین (پروکاردیا)، آملودیپین (نورواسک)، فلودیپین و ایزرادیپین
- داروهای گشاد کننده عروق: این داروها شامل داروهای فشار خون بالا مانند لوزارتان (کوزار)، داروی اختلال نعوظ سیلدنافیل (ویاگرا، رواتیو)
- داروی ضدافسردگی (پروزاک، سارافم)، دسته ای از داروها به نام پروستاگلاندین ها و کرم نیتروگلیسیرین
2_ درمان رینود با جراحی
در صورتی که شرایط شما پس از طی این مراحل بهبود پیدا نکرد و احتمال بروز مشکلات جدی تری مانند از دست دادن انگشتان دست و پا وجود دارد، پزشک ممکن است جراحی را توصیه کند. عمل های جراحی شامل بریدن عصبهای رگ های خونی در پوست شما می شود تا میزان باز و بسته شدن آنها را محدود کند. پزشک ممکن است به دست و پای شما، داروهایی را تزریق کند تا آن عصب ها را مسدود کند.
3_ درمان های خانگی برای بیماری رینود
این اقدامات می توانند به کنترل شرایط شما کمک کنند:
1_ ترک سیگار
سیگار نکشید و سعی کنید از دود دست دوم (دود سیگار آدم های سیگاری) دور بمانید. این دودها می توانند موجب بسته شدن رگ های خونی و پایین آوردن دمای پوستتان شوند.
2_ ورزش کنید
ورزش می تواند گردش خون شما را تقویت کند. اگر شما بیماری رینود ثانویه دارید، پیش از شروع ورزش در هوای سرد، با پزشک خود مشورت کنید.
3_ کنترل استرس
تحت کنترل قرار دادن استرس، می تواند تعداد حمله ها را کاهش دهد.
4_ دمای بدن خود را ثابت نگه دارید
اگر می توانید تحمل کنید، مستقیماً از یک جای سرد به یک جای گرم نروید. تا حد امکان از قسمت غذاهای منجمد فروشگاه دور بمانید.
- برای سرما لباس پوشید، لباس های چند لایه، دستکش و جوراب های سنگین بپوشید. برای جیب ها، دست کش ها و جوراب های خود، گرم کننده های شیمیایی تهیه کنید.
- از مصرف برخی داروها خودداری کنید: داروهای ضداحتقان حاوی پنیل افرین، قرص های لاغری، داروهای میگرن حاوی ارگوتامین، داروهای گیاهی حاوی افدرا و داروی فشار خون کلونیدین (کاتاپرس)، همگی می توانند موجب تنگی رگ های خونی شما شوند.
- به محض این که حس کردید حمله شما شروع شده است، دستان خود را خیس کنید یا روی آنها آب گرم بپاشید.