اریتروملالژیا بیماری نادری است که موجب ایجاد داغ شدن و قرمز شدن کف پا و در بعضی موارد کف دست، بازوها، پاها، گوشها و صورت میشود. این دورههای درد معمولا با افزایش دمای بدن در اثر ورزش کردن یا ورود به فضاهای گرم یا بسیاری از موارد دیگر شروع میشوند.
مصرف الکل یا غذاهای تند نیز میتواند موجب شروع این حملهها شود. پوشیدن جورابهای گرم، کفشهای تنگ یا دستکش نیز میتواند باعث ایجاد حملههای درد شود. درد ناشی از این بیماری به حدی شدید است که فرد از انجام فعالیتهای روزانه نظیر پوشیدن کفش یا راه رفتن باز میماند. دورههای درد این بیماری ممکن است فرد را از حضور منظم در محیط کاری یا تحصیلی خود منع کند.
اریتروملالژیا معمولا به عنوان شکلی از نوروپاتی محیطی در نظر گرفته میشود، زیرا این بیماری بر روی سیستم اعصاب محیطی فرد اثر میگذارد. اعصاب محیطی، مغز و نخاع را به عضلات و سلولهای تشخیص دهنده حواس نظیر سلولهای تشخیص دهنده لامسه، بویایی و درد متصل میکنند.
علائم اریتروملالژیا
سه علامت اصلی اریتروملالژیا، احساس حرارت، درد و عموماً قرمز شدن پوست کف پا و کف دست هستند. معمولا پنجههای پا در معرض این بیماری قرار میگیرند، با این حال ممکن است دستها، بخشهای بالایی پا، گوشها و صورت نیز به این بیماری مبتلا شوند.
درد همراه با گزگز پوست
درد این بیماری ممکن است خفیف باشد و تنها احساس سوزن سوزن شدن یا مورمور خفیفی را برای فرد ایجاد کند. همچنین در مواردی درد این بیماری ممکن است حاد شود و فرد احساس سوزش شدیدی داشته باشد، درد میتواند به حدی بد باشد که راه رفتن، ایستادن، صحبت کردن، ورزش کردن و حتی خوابیدن را برای فرد دشوار کند. این بیماری میتواند تاثیر قابل توجهی بر زندگی کاری یا تحصیلی فرد داشته باشد.
خارش پوست اریتروملالژیا
افراد مبتلا به اریتروملالژیا به طور معمول با دورهها یا حملههای درد روبرو میشوند که میتواند چند دقیقه یا چند روز طول بکشد. حملهها معمولا با احساس خارش شروع میشوند، خارشی که به تدریج به درد تبدیل میشود و پوست نیز به تدریج لکه لکه میشود و فرد نیز با پوست قرمز گرم یا داغ مواجه میشود.
علائم دیگر این بیماری عبارتند از:
- متورم شدن ناحیه تحت تاثیر بیماری
- عرق کردن بیشتر یا کمتر ناحیه تحت تاثیر بیماری نسبت به وضعیت معمول
- تغییر رنگ به بنفش زمانی که هیچ حمله ای وجود ندارد.
آیا داغ شدن پوست ارثی است؟
بعضی از موارد اریتروملالژیا به واسطه وراثت اتوزومال غالب رخ میدهند. این یعنی نسخه ای از ژن تغییر یافته در هر سلول برای ایجاد اختلال کفایت میکند. در بعضی موارد، بیمار این تغییر ژنتیکی را از یکی از والدین خود به ارث میبرد. افراد دیگر نیز ممکن است به واسطه تغییرات ژنتیکی جدید در ژنهای خود به این بیماری مبتلا شوند و این موضوع در افرادی رخ میدهد که هیچ سابقه ای از این بیماری در خانواده آنها وجود نداشته است.
عوامل محرک اریتروملالژیا
علائم اریتروملالژیا معمولا با افزایش دمای بدن ایجاد میشوند. این موضوع میتواند در شرایط زیر رخ دهد:
- بعد از ورزش کردن
- زمانی که فرد از پوششهای گرم نظیر جوراب، دستکش یا کفشهای تنگ استفاده میکند.
- بعد از ورود به فضاهای گرم
- در زمان اضطراب
- زمان نوشیدن الکل یا مصرف غذاهای تند
- زمانی که بدن فرد آب کافی دریافت نمیکند.
عوامل ابتلا به اریتروملالژیا
در بیشتر موارد، عامل اریتروملالژیا مشخص نیست. اما این بیماری در بعضی موارد به واسطه بیماریهای زمینه ای دیگر یا ژنهای معیوب به ارث رسیده از والدین ایجاد میشود.
بیماریهای زمینه ای موثر در ابتلا به اریتروملالژیا
اریتروملالژیا در بعضی موارد میتواند به واسطه بیماریهای زمینه ای ایجاد شود. بعضی از این بیماریهای زمینه ای عبارتند از:
- اختلالات خونی نظیر پلی سیتمی
- آسیب به سیستم عصبی، برای مثال آسیب ناشی از نوروپاتی محیطی
- اسکلروز چندگانه (MS)
- مشکلات خود ایمنی نظیر لوپوس یا روماتیسم مفصلی، جایی که سیستم ایمنی فرد به بافتهای بدن حمله میکند.
این بیماری ممکن است به واسطه مصرف بعضی از داروها نیز ایجاد شود. پزشکان در مورد تاثیر این داروها اطلاعات بیشتری را در اختیار بیماران قرار میدهند.
عوامل ژنتیک
در بعضی افراد، اریتروملالژیا به واسطه ژنهای معیوب ایجاد میشود. اریتروملالژیا میتواند در خانوادههایی مشاهده شود که ژن معیوب میان والدین و کودکان منتقل شده است (به ارث رسیده است). این ژن باعث میشود تغییراتی در ارسال سیگنال درد به مغز ایجاد شود و شدت و قدرت این سیگنالها افزایش پیدا کند.
رفع سوزش دست و پا
خنک کردن یا بالا بردن ناحیه تحت تاثیر از بدن میتواند به کاهش علائم کمک کند. پوست فرد میتواند با استفاده از پنکه، آب سرد، سطوح خنک یا کمپرسهای سرد، خنک شود. با این حال بهتر است از یخ یا مواد بیش از حد سرد اجتناب شود و دست و پا برای مدت بیش از حد طولانی در آب سرد قرار نگیرد، زیرا انجام این کار میتواند بیمار را با هیپوترمی (سرمازدگی) یا آسیب پوستی مواجه کند. همچنین تغییر دما میتواند موجب ایجاد حملههای بیماری در زمان گرم شدن دوباره پوست شود.
درمان اریتروملالژیا
با درمان اریتروملالژیا می توانید امیدوار باشید که سوزن سوزش شدن و گز گز کف پا نیز رفع شود.
داروهای موضعی
بعضی از داروهای موضعی به طور مستقیم بر روی پوست قرار داده میشوند تا به کاهش علائم این بیماری کمک کنند. این بیماریها میتوانند به شکل کرم، ژل، اسپری یا برچسب در اختیار بیمار قرار گیرند. ممکن است برای بیمار کرم یا برچسب کپسایسین تجویز شود تا از میزان حساسیت گیرندههای گرمایی پوست کاسته شود.
برای بیماران از بی حسی موضعی (لیدوکائین) نیز استفاده میشود. این دارو نیز به شکل کرم، ژل یا اسپری در اختیار بیماران قرار میگیرد.
توجه کنید که به طور خودسر از این داروها استفاده نکنید. پزشک ضمن تجویز دارو، اطلاعات بیشتری را در مورد داروها و تناسب آنها با وضعیت شما در اختیارتان قرار میدهد. در مورد کرمهای لیدوکائین نیز میتوانید با پزشک خود مشورت کنید.
داروهای خوراکی
این داروها میتوانند به کاهش علائم اریتروملالژیا کمک کنند. برای این بیماری، فرد ممکن است مجبور شود داروهای مختلفی را زیر نظر پزشک امتحان کند تا بدین ترتیب دارو یا ترکیباتی که بر روی فرد بهترین اثر را دارند شناسایی شوند.
گزینههای درمانی که برای افراد استفاده میشوند به نوع اریتروملالژیایی که فرد به آن مبتلا هستند نیز بستگی دارد. بسیاری از درمانها به ارجاع به مراکز تخصصی نیاز دارند تا مزیتهای استفاده از دارو و آثار جانبی احتمالی از نزدیک مورد بررسی قرار گیرند.
انواع داروهایی که پزشکان به طور معمول تجویز میکنند عبارتند از:
- مکملهای تغذیه ای نظیر منیزیم که میتواند به باز شدن رگهای خونی کمک کند.
- آسپیرین که برای بزرگسالان تجویز میشود.
- داروهای ضد صرع نظیر گاباپنتین یا کاربامازپین
- داروهای فشار خون که به باز شدن رگهای خون و افزایش جریان خون کمک میکنند یا مسدود کنندههای بتا که به کاهش جریان خون کمک میکنند. این داروها بسته به عامل اریتروملالژیای فرد تجویز میشوند.
- مقادیر کمی از داروهای ضد افسردگی نیز ممکن است برای بیماران تجویز شوند. داروهایی نظیر دولوکستین، ونلافاکسین، آمیتریپتیلین یا نورتریپتیلین داروهایی از این دست هستند.
- مسکنهایی که تنها با نسخه تحویل داده میشوند نیز برای افراد مبتلا به این بیماری تجویز میشوند.
داروهای تزریقی
در بعضی از موارد، داروهای خوراکی مصرف میشوند توانایی کنترل علائم را ندارند. در این شرایط ممکن است داروها به صورت مستقیم و از طریق تزریق سرم به درون جریان خون به بیمار داده شوند (تزریق درون رگی).
لیدوکائین که یک ماده بی حسی است نیز میتواند به کاهش درد عصبی کمک کند. این دارو نیز میتواند از این طریق تزریق شود. اما این که دارو برای چه مدتی تاثیر بگذارد میان افراد مختلف متفاوت است.
در تجویز چنین داروهایی، پزشک روال درمان را به شما توضیح میدهد و نحوه آماده سازی برای دریافت دارو را نیز برای شما شرح میدهد.
دکتر آرش محمدی توفیق
فوق تخصص جراحی عروق و متخصص واریس پا