زخم ساق پا به زبان ساده به شکستگی پوست پا گفته می شود که امکان نفوذ هوا و باکتری را به بافت زیرین پوست می دهد. این برش معمولا توسط یک آسیب کوچک به وجود می آید. در اغلب افراد چنین آسیب هایی بدون دشواری و ظرف یک تا دو هفته درمان می شوند. با این حال، هنگامی که مشکلی زمینه ای وجود داشته باشد، پوست التیام نیافته و وسعت ناحیه زخم افزایش می یابد. به این نوع زخم، زخم مزمن گفته می شود.
علت زخم شدن بی دلیل بدن (ساق پا)
خارش و زخم شدن ساق پا می تواند در اثر بیماری های زیر ایجاد شوند:
گردش خون ضعیف: اغلب ناشی از سفت شدن شریان ها می باشد.
نارسایی وریدی: نارسایی دریچه های درون ورید های پا می باشد که سبب تجمع خون و آهسته شدن گردش خون در آن ورید ها می شود.
اختلالات انعقاد و گردش خون که ممکن است با سفت شدن شریان ها ارتباط داشته یا نداشته باشند.
دیابت
نارسایی کلیوی
فشار خون بالا (درمان شده یا نشده)
لنف ادم: تجمع مایع که سبب تورم پا و ناحیه زیر مچ می شود.
بیماری های التهابی از جمله واسکولیت، لوپوس، اسکلرودرما یا دیگر بیماری های روماتوئیدی
مشکلات پزشکی همچون کلسترول بالای خون، بیماری قلبی، فشار خون بالا، کم خونی داسی شکل، بیماری های روده ای
سابقه مصرف سیگار یا مصرف آن در حال حاضر
ژنتیک (زخم ها می توانند وراثتی باشند)
بدخیمی (توده سرطانی یا تومور)
عفونت ها
مصرف برخی دارو ها
علائم خارش پوست در ناحیه ساق پا
اگر شما دچار خارش ساق پا شده باشید، ممکن است که علائم پوستی زیر را نیز همراه با آن تجربه کنید:
✅ احساس سوزش
✅ قرمز شدن پوست
✅ احساس مور مور شدن پوست
✅ بی حس شدن پوست
✅ درد
✅ زخم شدن پوست
✅ ترک خوردن پوست
✅ ورم کردن پوست
✅ حساس شدن پوست
✅ پوسته پوسته شدن
10 علت خارش و زخم شدن روی پا
دلایل اصلی خارش و زخم شدن روی پا می تواند شامل موارد زیر باشد:
1. نوروپاتی محیطی
طبق موسسه ملی اختلالات عصبی و سکته مغزی، نوروپاتی محیطی آسیب به سیستم عصبی محیطی است که در سراسر بدن گسترش می یابد. آسیب عصبی می تواند در چندین قسمت از بدن، از جمله پا احساساتی مانند خارش ، بی حسی و درد ایجاد کند.
2. خشکی پوست
کرم ها و لوسیون ها می توانند خارش و خشکی پوست را تسکین دهند. خشکی پوست گاهی ممکن است باعث خارش شود. عوامل خطرناک برای خشکی پوست عبارتند از:
- سن
- زندگی در آب و هوای خشک
- قرار گرفتن در معرض منظم آب، به عنوان مثال: به دلیل شستن مکرر دست در صنایع بهداشتی و خدماتی
- شنا در آب کلر
3. پسوریازیس
پسوریازیس نوعی بیماری پوستی است که منجر به ایجاد پوستی قرمز و پوسته پوسته می شود. این بیماری در هر قسمت از بدن از جمله پا می تواند تاثیر بگذارد. پسوریازیس زمانی رخ می دهد که سیستم ایمنی بدن فرد به سلول های سالم پوست حمله می کند.
درمان ها معمولاً شامل کرم ها و لوسیون هایی است که ممکن است حاوی سالیسیلیک اسید، کورتیکواستروئیدها یا ترکیبی باشد.
4. اگزما
اگزما، همچنین به عنوان درماتیت آتوپیک شناخته می شود، بیماری است که معمولاً با پوستی بسیار خشک و خارش زیاد مشخص می شود. می تواند در بسیاری از مناطق بدن از جمله پا ظاهر شود.
افراد می توانند خارش حاصل از اگزمای خفیف دیسیدروتیک را با خیساندن پاها در آب سرد یا استفاده از کمپرس های مرطوب و خنک در ناحیه درمان کنند.
5. پای ورزشکار
قارچ ها می توانند در داخل کفش های ورزشی رشد کنند و باعث پای ورزشکار شوند. پای ورزشکار یک بیماری قارچی پوستی است که معمولاً بین انگشتان پا ایجاد می شود، اگرچه می تواند سایر قسمت های پا را نیز درگیر کند. پای ورزشکار می تواند باعث خارش و سوزش در ناحیه آلوده شده پا شود. قارچ ها در شرایط گرم، مرطوب و تاریک مانند داخل کفش های ورزشی رشد می کنند. رشد بیش از حد این قارچ ها می تواند باعث پای ورزشکار شود. داروهای ضد قارچ که به صورت قرص یا لوسیون وجود دارد که معمولاً در درمان پای ورزشکار بسیار موثر است.
6. واکنشهای آلرژیک
حساسیت پوستی می تواند باعث خارش شود. آنها ممکن است در اثر بیماریهای پوستی مانند اگزما یا پسوریازیس یا در اثر تماس با ماده ای مانند لاتکس یا گرده ایجاد شوند. مصرف آنتی هیستامین می تواند به مدیریت علائم واکنش آلرژیک کمک کند. این داروها بصورت قرص یا کرم تهیه می شوند.
7. عفونت های کرم قلاب
کرم قلاب دار نوعی انگلی است که در روده های انسان زندگی می کند. افراد با راه رفتن با پای برهنه در مناطق آلوده ممکن است کرم قلابدار پیدا کنند. عفونت کرم قلاب در مکانهایی که اقدامات بهداشتی کافی دارند نسبتاً نادر است.
پزشکان می توانند عفونت کرم قلاب دار را با داروهایی که انگل ها را هدف قرار می دهند، درمان کنند.
8. گال
جرب زمانی اتفاق می افتد که کنه های بسیار کوچک در پوست فرد فرو رفته و تخم گذاری می کنند و باعث ایجاد بثورات بسیار خارش دار می شوند. این بیماری مسری است و از طریق تماس پوست انتقال می یابد و ممکن است در هر نقطه از بدن، از جمله در پاها، رخ دهد. استفاده از داروهای تجویز شده مستقیماً روی پوست معمولاً می تواند گال را درمان کند.
9. دیابت
دیابت کنترل نشده می تواند باعث آسیب در اعصاب اندام های انتهایی بدن معروف به نوروپاتی دیابتی شود و به این معنی است که سطح قند خون فرد بیش از حد بالا است، که می تواند عواقب جدی برای سلامتی داشته باشد. دیابت می تواند باعث نوروپاتی دیابتی شود، که می تواند منجر به گزگز، خارش و بی حسی به خصوص در پا شود. گردش خون ضعیف به دلیل دیابت نیز می تواند باعث خارش شود. همچنین، داشتن دیابت ممکن است خطر ابتلا به عفونت های باکتریایی و قارچی را در فرد افزایش دهد.
10. سوختگی
حتی پس از بهبودی نیز، سوختگی شدید می تواند باعث آسیب دائمی و خارش شود.
انواع زخم های ساق پا
سه نوع رایج زخم پا شامل موارد زیر می شوند:
زخم های ناشی از رکود یا استاز وریدی
درماتیت استاز وریدی زمانی رخ می دهد که مشکلی در سرخرگ ها وجود داشته باشد. معمولا در بخش های پایین پاهایتان، جریان خون به خوبی صورت می پذیرد ولی اگر فشار در آنجا زیاد شود، ممکن است مقداری خون از رگها خارج شود و داخل پوست شود.
زخم های ناشی از دیابت (نوروتروفیک)
زخم نوروپاتی که به عنوان زخم دیابتی نیز شناخته می شود می تواند در هر فردی که به علت اختلالات عصبی و یا بیماری هانسن آسیب دیده است، تاثیر بگذارد. زخم نوروپاتی معمولا در پاها در نقاط فشاری که مستعد تاول زدن هستند، رخ می دهد. زخم های دیابتی معمولا به علت فشار طولانی مدت یا ضربه شدید ایجاد می شود.
زخم های ناشی از شریان ها (ایسکمیک)
اکثر افراد مبتلا به زخم شریانی دچار بیماری های عروقی قلب و یا مغر هستند. این نوع از زخم های پا، عمیق هستند و گاهی اوقات تاندون ها را تحت تاثیر قرار می دهند و معمولا بر روی ساق پا، روی پا، پاشنه پا و بین انگشتان پا تشکیل می شوند. این زخم ها بسیار دردناک هستند اما به ندرت موجب خونریزی می شوند.
علائم زخم پا
زخم ها می توانند دردناک یا بدون درد باشند. بیمار در صورت ابتلا به زخم معمولا دچار تورم پا شده و ممکن است احساس سوزش یا خارش نیز داشته باشد. علاوه بر این موارد، وجود علائمی همچون راش پوستی، تغییر رنگ پوست به قهوه ای یا قرمز، خشکی یا پوسته ریزی پوست امکان پذیر است.
تشخیص علت خارش و زخم شدن ساق پا
در ابتدا، پزشک سابقه پزشکی فرد را بررسی می کند. پزشک متخصص، زخم را به طور کامل بررسی کرده و امکان دارد جهت کمک به تهیه یک برنامه درمانی آزمایش هایی همچون تصویر برداری اشعه ایکس، آم آر آی، سیتی اسکن و مطالعات عروقی غیر تهاجمی را برای بیمار تجویز کند تا علت خارش و زخم شدن روی پا مشخص شود.
روش های درمان زخم ساق پا
هدف از درمان زخم های ساق و مچ پا، تسکین درد، تسریع بهبودی و التیام زخم می باشند. برنامه درمانی هر بیمار منحصر به او بوده و به سلامت، شرایط پزشکی و توانایی او در مراقبت از زخم بستگی دارد.
گزینه های درمانی برای تمامی انواع زخم ها شامل موارد زیر می شوند:
- مصرف دارو های آنتی بیوتیک در صورت ابتلا به عفونت
- مصرف دارو های ضد انعقاد و ضد پلاکت برای پیشگیری از بروز لخته خون
- درمان های موضعی مراقبت از زخم
- پوشیدن جوراب های فشاری
- پروتز ها و اندام های مصنوعی جهت بازگردانی یا بهبود عملکرد فرد در زندگی روزانه
درمان زخم وریدی
زخم های وریدی که در اثر بسیاری از بیماری های وریدی به وجود می آیند به وسیله فشرده شدن پا با هدف کاهش تورم درمان می شوند. درمان های فشاری شامل پوشیدن جوراب های واریس، پوشش های فشاری چند لایه یا پیچاندن باند یا پانسمان های الاستیکی از انگشتان پا تا زیر زانو می شوند. نوع درمان فشاری توسط پزشک و بر اساس ویژگی های قاعده زخم و مقدار ترشحات آن تعیین می شود.
نوع پانسمان تجویز شده برای زخم ها به وسیله نوع زخم و ظاهر قاعده زخم تعیین می شود. انواع پانسمان ها شامل موارد زیر می شوند:
- پانسمان مرطوب
- هیدروژل یا هیدروکلوئید
- پانسمان آلژینات
- پانسمان کلاژنی
- پانسمان دارای دارو های دبریدمان زخم
- پانسمان های ضد میکروبی
- پانسمان های کامپوزیت
- جایگزین های مصنوعی پوست
درمان دارویی خارش پا
درمان هایی که ممکن است خارش پا را تسکین دهند شامل موارد زیر است:
آنتی هیستامین مسدود کننده مانند دیفن هیدرامین
ممکن است به تسکین خارش کمک کند. آنتی هیستامین ها ممکن است به تسکین خارش کمک کنند و همچنین آرام بخش باشند. افراد مسن به دلیل عوارض جانبی غیر منتظره ممکن است لازم باشد از استفاده از آنها خودداری کنند.
اسپری ها یا کرم های ضد قارچ
عفونت های مزمن قارچی ممکن است به یک درمان ضد قارچی تجویز شده توسط پزشک نیاز داشته باشند.
داروهای ضد خارش موضعی
نرم کننده هایی مانند روغن پتاسیم و کرم های استروئیدی ممکن است به کاهش خارش موضعی در سطح پوست کمک کنند.
درمان زخم های شریانی
درمان زخم های شریانی بسته به شدت بیماری شریانی متفاوت است. آزمایش های عروقی غیر تهاجمی، ابزار هایی تشخیصی جهت ارزیابی توانایی بدن در التیام زخم به پزشک ارائه می دهند. پزشک بسته به شرایط فرد می تواند انجام آزمایش های تهاجمی، درمان داخل عروقی یا جراحی بای پس جهت احیای گردش خون پای مبتلا را تجویز کند. اهداف درمان زخم شریانی شامل موارد زیر می شوند:
- ارائه محافظت کافی از سطح پوست
- پیشگیری از بروز زخم های جدید
- رفع تحریک تماسی با زخم
- پایش علائم و نشانه های عفونت که می تواند بافت های نرم و استخوان را نیز درگیر کنند.
درمان زخم های نوروتروفیک شامل اجتناب از اعمال فشار بر پای مبتلا و جلوگیری از تحمل وزن توسط آن می شوند. دبریدمان متداول معمولا برای التیام یافتن زخم نوروتروفیک الزامی است. دبریدمان به برداشت بافت های عفونی یا مرده گفته می شود. بیماران باید به صورت متداول از کفش ها و پروتز های مخصوص استفاده کنند.
اصول مراقبت از پا
درمان تمامی زخم ها با مراقبت دقیق از پوست و پا شروع می شود. معاینه پا و پوست آن مخصوصا برای افراد مبتلا به دیابت بسیار مهم است. شناسایی و درمان زخم های پوست و پا می تواند به پیشگیری از عفونت و بدتر شدن زخم کمک کند.
بیماران باید برای مراقبت از پوست خود به توصیه های زیر عمل کنند:
✔ ناحیه مبتلای پا را روزانه با آب ولرم و صابون ملایم به آرامی شستشو دهید. شستشوی پا به آزاد شدن و از بین رفتن بافت مرده، مواد زائد و ترشحات زخم کمک می کند. پوست پای خود را مخصوصا در ناحیه بین انگشتان به آرامی و به صورت کامل خشک کنید. از مالش پوست پا و ناحیه بین انگشتان خودداری کنید.
✔ کل ناحیه پا مخصوصا بالا و پایین کف پا و بین انگشتان را به صورت روزانه معاینه کنید. پای خود را از نظر داشتن هر گونه تاول، بریدگی، خراش، ترک یا موارد دیگر بررسی کنید. همچنین، وجود قرمزی، افزایش دمای پا، برگشتگی ناخن، میخچه و پینه از دیگر موارد قابل مشاهده هستند. درصورت نیاز در هنگام معاینه پا یا کف آن می توان از آینه استفاده کرده یا از دیگر اعضای خانواده درخواست کرد تا این نواحی را معاینه کنند.
✔ یک یا دو بار در روز جهت پیشگیری از خشکی یا ترک خوردن پوست یک پماد دارای لانولین بر پا ها، کف آن ها و روی سطح پا اعمال کنید. بین انگشتان یا بر روی نواحی دارای زخم باز نباید لوسیون اعمال کرد. در صورتی که پوست به شدت خشک باشد می توان دفعات استفاده از پماد مرطوب کننده را بیشتر کرد.
✔ به صورت متداول از ناخن انگشت های پا مراقبت کنید. پس از رفتن به حمام و هنگامی که ناخن ها نرم هستند آن ها را کوتاه کنید. ناخن ها را به صورت خطی صاف و مستقیم کوتاه کنید.
✔ در صورت ابتلا به دیابت مراجعه منظم به پزشک متخصص زخم پای دیابتی ضروری است.
✔ باید از خود درمانی میخچه ها، پینه ها و دیگر مشکلات پا خودداری کرد. جهت درمان این موارد باید به متخصص بیماری های پا مراجعه کرد.
✔ در درمان مشکلات کوچک پا یا پوست درنگ نکرده و از دستورات پزشک پیروی کنید.
مراقبت از زخم در خانه
پزشکان دستوراتی را جهت مراقبت از زخم در خانه به بیماران ارائه می دهند که این موارد شامل نمونه های زیر هستند:
- زخم را خشک و تمیز نگه دارید.
- پانسمان زخم را به روشی که تجویز شده است تعویض کنید.
- داروهای تجویز شده توسط دکتر را با دستور مشخص، مصرف کنید.
- مقادیر زیادی آب بنوشید.
- از یک رژیم غذایی مناسب و دارای مقادیر زیاد میوه و سبزیجات پیروی کنید.
- به طور منظم به گونه توصیه شده ورزش کنید.
- کفش مناسب بپوشید.
- در صورت مناسب بودن از بند های فشاری برای پا های خود استفاده کنید.
درمان انواع بیماری های عروق وریدی
بیماری های عروق وریدی در اثر گرفتگی وریدهای بدن یا تغییر شکل و پارگی و آسیب به آنها ایجاد می شود. وریدها، رگهایی با دیوارههای نازک هستند که درون آنها مجموعه ای از دریچهها وجود دارد و این دریچهها جریان خون یک طرفه در درون بدن را ممکن
پیشگیری از زخم شدن ساق پا
کنترل عوامل خطر می تواند به پیشگیری از علت زخم شدن خود به خودی پا یا تشکیل زخم ها یا بدتر شدن آن ها جلوگیری کند. در این جا روش های متعددی برای کاهش این عوامل خطر بیان شده اند:
✅ مصرف سیگار را ترک کنید.
✅ فشار خون خود را کنترل کنید.
✅ کلسترول و تری گلیسرید خون خود را با ایجاد تغییر در رژیم غذایی و مصرف دارو های تجویزی کنترل کنید.
✅ مصرف سدیم را محدود کنید.
✅ در صورت امکان، دیابت و دیگر بیماری های خود را مدیریت کنید.
✅ ورزش کنید: پس از گفتگو با پزشک، برای پیاده روی برنامه ریزی کنید.
✅ در صورت داشتن اضافه وزن، وزن خود را کاهش دهید.
✅ درباره مصرف آسپرین جهت پیشگیری از بروز لخته های خونی از پزشک سوال کنید.
متخصص عروق و جراح عروق و اندوواسکولار