گرفتگی رگ های زیر زانو باعث درد ران، ساق پا یا باسن می شوند که به هنگام راه رفتن رخ می دهد و موجب لنگش می شود. این شرایط می تواند یکی از علائم بیماری شریان های محیطی (PAD) باشد و زمانی رخ می دهد که شریان های باریک یا مسدود شده، خونرسانی به پاها را محدود می کنند. در ابتدا، گرفتگی رگ های زیر زانو با پیاده روی در مسافت های طولانی رخ می دهد و با استراحت از بین می رود.
اما با پیشرفت بیماری، درد به هنگام پیاده روی در مسافت های کوتاه تر نیز رخ می دهد. به مرور زمان، شما ممکن است دیگر قادر به راه رفتن نباشید، چرا که درد بسیار شدید می شود. گرفتگی رگ های زیر زانو مربوط به مشکلی می شود که احتمال خطر حمله ی قلبی یا سکته را افزایش می دهد. بنابراین پزشک باید شما را معاینه کند و بیماری شریانی احتمالی در دیگر بخش های بدن شما را درمان کند.
چه چیزی باعث گرفتگی رگ های زیر زانو می شود؟
بیماری شریانهای محیطی، بسیار شایع است و عمدتاً در افراد بالای 50 سال رخ می دهد. بیماری شریانهای محیطی بر اثر تنگی یا مسدود شدن شریان های پا یا شریان اصلی بدن (آئورت) رخ می دهد. این امر می تواند خونرسانی به عضلات ساق پا، ران یا باسن شما را کاهش دهد و کاهش جریان خون ممکن است منجر به لنگش شود. انسداد معمولاً به دلیل تنگی یا سخت شدن شریان ها (آترواسکلورزیس) رخ می دهد.
این بیماری بر اثر تجمع پلاک در شریان ها اتفاق می افتد. پلاک از چربی، کلسترول، کلسیم و دیگر مواد در خون ساخته شده است. تجمع پلاک می تواند شریان های قلبی را نیز تحت تأثیر قرار دهد و منجر به درد قفسه سینه یا حمله قلبی شود. انسدادهای پا در قسمت ران و زیر زانو شایع تر هستند، اما ممکن است در دیگر بخش های بدن همچون آئورت، کشاله ران یا شکم نیز رخ دهند. شما می توانید بیش از 1 انسداد را تجربه کنید.
چه کسانی بیشتر در معرض گرفتگی رگ های زیر زانو قرار دارند؟
عوامل خطر برای مشکل گرفتگی رگ های زیر زانو مشابه با بیماری شریان های سفت شده (آترواسکلروزیس) می باشد که عبارتند از:
- سیگار کشیدن
- دیابت
- اضافه وزن
- فعالیت نداشتن
- کلسترول بالا
- فشار خون بالا
- سابقه ی خانوادگی آترواسکلروزیس یا لنگش
- سن بالا (55 سال برای مردان، 65 سال برای زنان)
علائم گرفتگی رگ های زیر زانو
گرفتگی رگ های زیر زانو و لنگش، علامت تنگی یا انسداد یک شریان می باشد که علائم معمول آن عبارتند از:
- درد، احساس سوزش یا احساس خستگی در پاها و باسن به هنگام راه رفتن
- پوست براق و بدون مو که ممکن است دچار زخم شود.
- پا به هنگام بالا رفتن، رنگ پریده و به هنگام پایین آوردن کبود است.
- پای سرد
- ناتوانی جنسی در مردان
- پا درد به هنگام خواب
علامت این است که وضعیت رگ های مسدود شده شما بدتر شده است. علائم گرفتگی رگ های زیر زانو و لنگش ممکن است شبیه به مشکلات دیگر به نظر برسد. همیشه برای تشخیص درست به پزشک مراجعه کنید.
تشخیص علت درد
پزشک برای تشخیص صحیح، بیشتر روی پیدا کردن شریان های مسدود شده در پاها تمرکز می کند. او از سوابق پزشکی شما سؤال می پرسد و شما را معاینه می کند. همچنین ممکن است آزمایشات زیر را انجام دهد:
1_ شاخص مچ پایی – بازویی (ABI)
برای این آزمایش، فشار خون بازوها و پاهای شما گرفته می شود و سپس این دو عدد با هم مقایسه می شوند. این آزمایش با استفاده از یک دستگاه فشار سنج معمول و دستگاه سونوگرافی داپلر انجام می شود.
2_ شنود پزشکی
در این آزمایش، پزشک با استفاده از یک دستگاه استتسکوپ، به صداهای شریان های شکم یا پاهای شما گوش می دهد. این آزمایش به منظور بررسی وجود صدای سوت در شریان ها انجام می شود. این صدا به این معناست که خون رسانی در ناحیه مورد نظر محدود شده است.
3_ سونوگرافی داپلر
این آزمایش از ردیابی داپلر در ردیاب سونوگرافی استفاده می کند تا سرعت و جهت جریان خون در رگ های خونی مشخص شود. این کار با تابش امواج صوتی فرکانس بالا در گلبولهای قرمز خون انجام می شود. ردیاب، امواج صوتی منعکس شده را دریافت می کند و آنها را به تقویت کننده ارسال می کند تا قابل شنیدن باشند. اگر هیچ صدایی وجود نداشته باشد یا صدا بسیار ضعیف باشد، جریان خون ممکن است مسدود شده باشد.
4_ آنژیوگرافی عروق
این آزمایش، نوعی تصویر اشعه ی ایکس از رگ های خونی است که انسداد و بزرگی آن را مشخص می کند. در این آزمایش، یک لوله ی نازک انعطاف پذیر به شریان پا فرستاده می شود. سپس یک ماده حاجب به شریان تزریق می شود. ماده حاجب، باعث می شود شریان ها و رگ ها به طور واضح روی تصویر اشعه ی ایکس نشان داده شوند.
درمان گرفتگی رگ پشت زانو
پزشک با توجه به موارد زیر، برنامه ی درمانی شما را مشخص می کند:
- سن، سلامت عمومی و سابقه ی پزشکی
- میزان پیشرفت بیماری
- محل انسداد
- میزان علائم و نشانه ها
- نحوه پاسخ بدن شما به داروها و درمان ها
- نظر یا اولویت شما
در درجه ی اول، لنگش با ایجاد تغییر در سبک زندگی درمان می شود. این کار می تواند عوامل خطر بیماری های شریان محیطی را کاهش دهد. در برخی موارد ممکن است به دارو و جراحی نیاز باشد. درمان ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- ترک سیگار
- ورزش هایی مانند پیاده روی
- رژیم غذایی حاوی چربی های اشباع شده پایین
- درمان مشکلات سلامتی مرتبط مانند کلسترول بالا، چربی خون بالا یا قند خون بالا. درمان این موارد ممکن است با تغییر در رژیم غذایی، ورزش یا دارو انجام شود.
- مصرف داروهایی مانند آسپیرین یا داروهای دیگری که به پیشگیری از تشکیل لخته ی خونی کمک می کنند.
- مصرف داروهایی که توانایی بیمار برای پیاده روی در مسافت های طولانی تر را بهبود می بخشند.
در موارد شدید، جریان خون ممکن است به طور کلی یا تقریباً کامل مسدود شود که ممکن است به جراحی نیاز باشد. این جراحی ها و رویکردها شامل موارد زیر می شوند:
1_ آنژیوپلاستی
در این روش از یک لوله (یا کاتتر) برای ایجاد یک دهانه بزرگتر در رگ و افزایش جریان خون استفاده می شود. اغلب اوقات، یک حلقه ریز (فنر) درون رگ مسدود شده قرار داده می شود تا ناحیه مسدود شده را بازکند. سپس، فنر در همان جا باقی می ماند.
2_ جراحی عروق آسیب دیده
گاهی اوقات برای باز کردن شریان مسدود شده به جراحی نیاز است.
چگونه می توانم از گرفتگی رگ های زیر زانو جلوگیری کنم؟
شریان های سخت شده (آترواسکلروزیس) که موجب لنگش پاهای شما می شوند، می توانند رگ های خونی قلب و مغز را نیز تحت تأثیر قرار دهند. به همین دلیل، کاهش عوامل خطر آترواسکلروزیس بسیار مهم است. این کار می تواند به پیشگیری از لنگش، حمله قلبی و سکته کمک کند. شما می توانید با اقدامات زیر، عوامل خطر احتمالی را کاهش دهید:
- درمان فشار خون بالا
- پایین آوردن کلسترول بد (LDL) مطابق با دستور پزشک
- بالا بردن کلسترول خوب (HDL) مطابق با دستور پزشک
- پایین آوردن چربی در خون (تری گلیسیریدها)
- حفظ یک وزن طبیعی
- افزایش فعالیت فیزیکی به ویژه پیاده روی
- کنترل سطح قندخون در صورت ابتلا به دیابت
- ترک سیگار و پرهیز از مصرف انواع تنباکو یا نیکوتین
دکتر آرش توفیق فوق تخصص و جراح عروق