آنژیوپلاستی یا استنت گذاری (فنر زدن) نوعی عمل برای بهبود جریان خون در شریان و ورید است. شریان کاروتید یک شریان بزرگ است که در هر دو طرف گردن قرار دارد. آنژیوپلاستی کاروتید و استنت گذاری با شریان کاروتید سر و کار دارد. در این روش، پزشکان از یک لوله ی باریک با یک بادکنک در نوک آن برای باز کردن شریان استفاده می کنند.
شریان های کاروتید، خون غنی از اکسیژن را به مغز شما می فرستند. بیماری تنگی شریان کاروتید به این معنی است که یک یا هر دوی این شریان ها تنگ و مسدود شده و جریان خون کاهش یافته است. این بیماری می تواند یکی از علت های بروز سکته ی مغزی باشد. آنژیوپلاستی کاروتید و استنت گذاری روشی غیر تهاجمی و غیر جراحی است که به باز شدن این شریان کمک خواهد کرد.
در طی این عمل، یک لوله ی انعطاف پذیر باریک (کاتتر) در شریان کشاله ی ران شما قرار گرفته و به آرامی تا داخل شریان کاروتید مشکل دار در گردنتان می رود. این کاتتر یک بادکنک (بالون) کوچک خالی روی نوکش دارد که وقتی لوله به قسمت تنگ و مسدود کاروتید می رسد، بادکنک را باد می کنند؛ این عمل که به باز کردن شریان های مسدود شده کمک می کند، آنژیوپلاستی نام دارد.
چه زمانی به آنژیوپلاستی کاروتید و فنر زدن نیاز است؟
اگر تنگی (گرفتگی یا انسداد) شریان کاروتید دارید، احتمالاً به این عمل نیاز خواهید داشت. این بیماری شامل تنگ و مسدود شدن یک یا هر دو شریان کاروتید است که اغلب به دلیل تجمع پلاک داخل شریان (یا همان تصلب شرایین) ایجاد می شود. عواملی که می توانند خطر گرفتگی کاروتید را افزایش دهند شامل استعمال سیگار، فشار خون بالا، کلسترول بالا، دیابت، چاقی و بالا رفتن سن می باشد.
بیماری گرفتگی شریانی کاروتید ممکن است تا مدت ها علائمی ایجاد نکند اما بعضی از بیماران علائمی از قبیل مشکلات بینایی یا از دست دادن عملکرد عصبی در قسمت خاصی از بدن خود را تجربه کنند. همچنین خطر تشکیل لخته ی خون در شریان کاروتیدی که مسدود شده نیز وجود دارد؛ اگر این لخته ی خون به مغز برسد، می تواند جریان خون مغز را مسدود کند و ممکن است باعث آسیب جدی به مغز، سکته مغزی و حتی مرگ شود.
اگر تنگی خفیف شریان کاروتید داشته باشید، پزشک ممکن است داروهایی برای کاهش خطر سکته برای شما تجویز کند. اگر این تنگی و انسداد شدیدتر باشد، به احتمال زیاد پزشک شما برای باز کردن شریان ها آنژیوپلاستی را توصیه خواهد کرد، مخصوصاً اگر سابقه ی سکته ی مغزی یا سکته ی خفیف داشته باشید. به سکته ی خفیف، حمله ی ایسکمیک گذرا (TIA) نیز می گویند.
آنژیوپلاستی کاروتید و استنت گذاری یکی از گزینه های درمانی است. گزینه ی دیگر درمان، جراحی اندآرترکتومی کاروتید است که در آن پلاک ها و قسمت های آسیب دیده ی شریان را بر می دارند. آنژیوپلاستی کاروتید و فنر زدن یک روش کم تهاجمی است و فقط از یک برش کوچک استفاده می کند؛ ممکن است به همین دلیل زمان بهبودی و نقاهت کوتاه تر شود و از خطرات بیهوشی عمومی نیز جلوگیری کند. با پزشک خود در مورد عوارض و مزایای روش مناسب خودتان مشورت کنید.
عوارض آنژیوپلاستی کاروتید و استنت گذاری چیست؟
خطرات و عوارض این عمل عبارت است از:
- عفونت
- خونریزی شدید
- آسیب به شریان
- حساسیت داشتن به ماده ی کنتراست تصویربرداری
- آسیب کلیوی
- سکته ی مغزی
- حمله ی قلبی
- انسداد ناگهانی عروق
- فشار خون پایین
- آریتمی های قلبی (مانند ضربان قلب آهسته)
- احتمال بازگشت انسداد و تنگی شریان
- داشتن علائم تنگی کاروتید
- سابقه ی سکته ی مغزی یا سکته ی خفیف
- مبتلا بودن به بیماری های دیگر (مثل دیابت)
در مورد این که کدام یک از این موارد بالا بیشتر از بقیه برای شما صدق می کند، با پزشک خود صحبت کنید.
اقدامات لازم برای آنژیوپلاستی کاروتید و فنر زدن چیست؟
با پزشک خود در مورد اقدامات لازم قبل از عملتان صحبت کنید. تمام داروهایی که مصرف می کنید، حتی داروهای بدون نسخه ای مانند آسپیرین را به او اطلاع دهید؛ زیرا ممکن است لازم باشد مصرف بعضی از داروها مثل رقیق کننده های خون را قبل از موعد قطع کنید. همچنین اگر سیگار استعمال می کنید، باید قبل از عمل آن را ترک کنید و در صورت نیاز با پزشک خود مشورت کنید. ممکن است قبل از عمل به چند آزمایش نیاز داشته باشید که عبارتند از:
- آزمایش خون، برای بررسی کم خونی و عفونت
- نوار قلب (ECG)، برای بررسی ضربان قلب
- رادیوگرافی قفسه ی سینه، برای عکس برداری از قلب و ریه
- سونوگرافی از گردن، برای بررسی شریان کاروتید
- سی تی آنژیوگرافی رگ های خونی گردن و سر
- اخیراً تغییری در وضعیت سلامتی خود داشته اید (مانند تب داشتن).
- باردار هستید یا ممکن است باردار باشید.
- سابقه ی واکنش بد به رنگ کنتراست داخل وریدی داشته اید.
- سابقه ی مشکل با داروهای آرامبخش داشته اید.
شب قبل از عمل، بعد از نیمه شب چیزی نخورید و ننوشید. پزشک شما ممکن است دستورالعمل های بیشتری در مورد نحوه ی آماده سازی و اقدامات لازم قبل از عمل به شما بدهد.
دکتر آرش توفیق جراح و متخصص عروق در تهران
