سرطان تیروئید، نوعی بیماری ست که در آن سلول های بدخیم (سرطانی) در بافت های غده تیروئید تشکیل می شوند. ندول یا گره های تیروئیدی شایع هستند اما معمولاً سرطانی نیستند. سرطان تیروئید انواع مختلفی دارد. سن، جنسیت و در معرض اشعه بودن، عواملی هستند که بر احتمال سرطان تیروئید تأثیر می گذارند.
سرطان تیروئید مدولاری گاهی اوقات بر اثر تغییر در ژنی ایجاد می شود که از والدین به کودک منتقل می شود. از علائم سرطان تیروئید می توان به ورم یا برجستگی در گردن اشاره کرد. آزمایشاتی که تیروئید، گردن و خون را بررسی می کنند، برای تشخیص سرطان تیروئید استفاده می شوند. عوامل خاصی بر پیش آگهی (احتمال بهبودی) و انتخاب روش های درمانی سرطان تیروئید تأثیر می گذارند.
تیروئید، غده ای در انتهای گلو و نزدیک به نای می باشد. این غده شبیه به یک پروانه با دو بال (لوب) در سمت راست و چپ می باشد. ایستموس، بافت نازکی است که دو لوب را به هم متصل می کند. اندازه یک تیروئید سالم 25 گرم می باشد و معمولاً از طریق پوست احساس نمی شود. تیروئید برای تولید هورمون، از یُد استفاده می کند.
وظایف هورمون های تیروئید
هورمون های تیروئید وظایف زیر را بر عهده دارند:
- ضربان قلب، دمای بدن و سرعت تبدیل غذا به انرژی (متابولیسم) را کنترل می کنند.
- مقدار کلسیم در خون را کنترل می کنند.
علت برجستگی غده تیروئید
پزشک ممکن است حین معاینات پزشکی منظم، یک برجستگی (ندول) را پیدا کند. ندول تیروئید، یک توده ی غیرطبیعی از سلولهای تیروئیدی در غده تیروئید می باشد. ندول ها ممکن است جامد یا پر از مایع باشند. زمانی که ندول تیروئید یافت می شود، اغلب اوقات برای بررسی علائم سرطان، سونوگرافی تیروئید ونمونه برداری آسپیراسیون با سوزن ظریف انجام می شوند.
برای بررسی سطح هورمون تیروئید و آنتی بادی های ضدتیروئید در خون، آزمایش خون انجام می شود. ندول های تیروئید، معمولاً موجب هیچ علائمی نمی شوند و نیاز به درمانی ندارند. گاهی اوقات، ندول های تیروئید به قدری بزرگ می شوند که بلعیدن غذا یا نفس کشیدن سخت می شود. در این هنگام به آزمایش ها و درمان های بیشتری نیاز است. تنها تعداد کمی از ندول های تیروئید، سرطانی هستند.
آیا سرطان تیروئید بدخیم کشنده است؟
در جواب باید بگوییم بله. اما به گفته ی دکتر آرش توفیق جراح سرطان، خوشبختانه امروزه سرطان تیروئید کاملا قابل درمان است و جای نگرانی ندارد.
انواع سرطان تیروئید
سرطان تیروئید، انواع مختلفی دارد.
1- سرطان تیروئید متمایز
2- سرطان تیروئید مدولاری
عوامل خطر سرطان تیروئید
عوامل خطر سرطان تیروئید عبارتند از:
- زنان بین 25 و 65 سال
- در دوران نوزادی یا کودکی در معرض اشعه قرار گرفتن سر و گردن یا قرار گرفتن در معرض امواج رادیواکتیو. سرطان ممکن است 5 سال پس از قرار گرفتن در معرض اشعه رخ دهد.
- سابقه ی گواتر (بزرگ شدن تیروئید)
- داشتن سابقه ی خانوادگی بیماری تیروئید یا سرطان تیروئید
- داشتن شرایط ژنتیکی خاص مانند سرطان تیروئید مدولاری خانوادگی (FMTC)
- سندرم نئوپلازی غدد درون ریز چند گانه نوع 2A یا سندرم نئوپلازی غدد درون ریز چند گانه نوع B2
- آسیایی بودن
علائم سرطان تیروئید
ورم یا برجستگی در گردن جزو علائم بارز این بیماری هستند. سرطان تیروئید ممکن است هیچ گونه علائم یا نشانه های اولیه ای نداشته باشد. این سرطان گاهی اوقات در حین معاینه فیزیکی منظم یافت می شود. با بزرگ تر شدن توده، علائم و نشانه ها ممکن است خود را نشان دهند. در صورت داشتن هر یک از علائم زیر، به پزشک خود اطلاع دهید:
- وجود برجستگی در گردن
- تنفس دشوار
- مشکل در بلع
- گرفتگی صدا
راه های تشخیص سرطان تیروئید
از آزمایشات و رویکردهایی که تیروئید، گردن و خون را بررسی می کنند، برای تشخیص سرطان تیروئید استفاده می شود. این آزمایشات عبارتند از:
- معاینه فیزیکی و سابقه پزشکی
- لارنگوسکوپی
- سونوگرافی
- بررسی هورمون ها و مواد شیمیایی خون
- سی تی اسکن
عوامل خاصی که بر پیش آگهی (شانس بهبودی) و روش های درمانی تأثیر می گذارند، عبارتند از:
- سن بیمار در زمان تشخیص
- نوع سرطان تیروئید
- مرحله سرطان
- آیا توده سرطانی به طور کامل با جراحی خارج شده است.
- آیا بیمار دارای نئوپلازی غدد درون ریز چند گانه نوع 2Bمی باشد.
- سلامت عمومی بیمار
- آیا سرطان به تازگی تشخیص داده شده یا مجدداً عود کرده است.
مراحل سرطان تیروئید
پس از تشخیص سرطان تیروئید، آزمایشاتی باید انجام شود تا مشخص شود که سلولهای سرطانی فقط در غده تیروئید هستند یا به دیگر نقاط بدن گسترش پیدا کرده اند. سرطان از سه طریق در بدن منتشر می شود و ممکن است از منشأ خود به دیگر نقاط بدن گسترش پیدا کند. “مراحل” برای توصیف سرطان تیروئید بر اساس نوع سرطان تیروئید و سن بیمار استفاده می شوند:
- سرطان تیروئید پاپیلاری و فولیکولار در بیماران جوانتر از 55 سال
- سرطان تیروئید پاپیلاری و فولیکولار در بیماران 55 سال به بالا
- سرطان تیروئید آناپلاستیک در بیماران تمام گروه های سنی
- سرطان تیروئید مدولاری در بیماران تمام گروه های سنی
پس از تشخیص سرطان تیروئید، آزمایشاتی باید انجام شود تا مشخص شود که سلولهای سرطانی فقط در غده تیروئید هستند یا به دیگر نقاط بدن گسترش پیدا کرده اند. این فرایند، مرحله بندی سرطان تیروئید نامیده می شود. اطلاعات گردآوری شده از فرایند مرحله بندی، مرحله بیماری را تعیین می کند. دانستن سن بیمار و مرحله سرطان، برای برنامه ریزی درمان از اهمیت زیادی برخوردار است.
راه های درمان سرطان تیروئید
درمان های مختلفی برای بیماران مبتلا به سرطان تیروئید وجود دارد. شش نوع درمان استاندارد برای درمان سرطان تیروئید استفاده می شود:
- جراحی
- پرتودرمانی از جمله درمان با یُد رادیواکتیو
- شیمی درمانی
- درمان هورمون تیروئید
- درمان هدفمند
- انتظار توأم با مراقبت
- ایمونوتراپی
درمان سرطان تیروئید ممکن است عوارض جانبی به دنبال داشته باشد. بیماران ممکن است بخواهند در آزمایشات بالینی شرکت کنند. بیماران، قبل از شروع درمان سرطان خود، در حین و یا بعد از آن می توانند در آزمایشات بالینی شرکت کنند. پس از درمان، ممکن است به آزمایشات دیگری نیز نیاز باشد.
دکتر آرش توفیق بورد تخصصی جراحی عمومی و جراحی سرطان