سرطان معده چیست؟
سرطان معده رشد غیرطبیعی سلول هایی است که از معده شروع می شود. معده یک کیسه عضلانی است که در وسط بالای شکم، درست زیر دنده های شما قرار دارد. معده غذایی که می خورید را نگه می دارد و سپس به تجزیه و هضم آن کمک می کند.
سرطان معده، می تواند بر روی هر قسمت از معده تأثیر بگذارد. در اغلب مواقع، سرطان های معده در قسمت اصلی معده (بدن معده) تشکیل می شوند. اما گاهی سرطان معده در ناحیه اتصال معده و مری (لوله مری) که حامل غذایی است که شما بلعیده اید ایجاد می شود.
مکانی که سرطان در معده رخ می دهد یکی از مواردی است که پزشکان هنگام تعیین گزینه های درمانی شما در نظر می گیرند. درمان معمولاً شامل جراحی برای از بین بردن سرطان معده است. سایر درمان ها ممکن است قبل و بعد از جراحی توصیه شود.
علائم سرطان معده
علائم و نشانه های سرطان معده ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- مشکل در بلعیدن
- احساس نفخ بعد از خوردن غذا
- احساس سیری بعد از خوردن مقدار کمی غذا
- سوزش سردل
- سوء هاضمه
- حالت تهوع
- دل درد
- لاغری ناخواسته
- استفراغ
علل سرطان معده
به طور کامل مشخص نیست که چه عواملی باعث سرطان معده می شوند. اگرچه تحقیقات دانشمندان، بسیاری از عوامل را شناسایی کرده که می تواند خطر ابتلا به سرطان معده را افزایش دهد.
پزشکان می دانند سرطان معده از زمانی شروع می شود که سلول در معده تغییراتی در DNA خود ایجاد کند. DNA سلول حاوی دستورالعمل هایی است که به سلول می گوید چه کاری باید انجام دهد. این تغییرات به سلول می گوید که سلولهای سالم می میرند و به سرعت رشد کنند و زندگی را ادامه دهند. سلولهای جمع شده توموری را تشکیل می دهند که می تواند به بافت سالم حمله کرده و از بین ببرد. با گذشت زمان ، سلول ها می توانند شکسته و به مناطق دیگر بدن گسترش یابند.
جلوگیری و کاهش خطر سرطان معده
برای کاهش خطر سرطان معده، اقدامات زیر را می توانید انجام دهید:
- وزن سالم داشته باشید. اگر اضافه وزن یا چاقی دارید، با پزشک خود در مورد راهکارهایی برای کمک به کاهش وزن صحبت کنید. کاهش وزن آهسته و مداوم را دنبال کنید.
- رژیم غذایی پر از میوه و سبزیجات را انتخاب کنید. سعی کنید هر روز میوه و سبزیجات بیشتری در رژیم غذایی خود بگنجانید. طیف گسترده ای از میوه ها و سبزیجات رنگارنگ را انتخاب کنید.
- مقدار غذاهای شوری که می خورید را کاهش دهید. با محدود کردن این غذاها از معده خود محافظت کنید.
- سیگار را ترک کنید. سیگار کشیدن خطر ابتلا به سرطان معده و همچنین بسیاری از انواع دیگر سرطان را افزایش می دهد. ترک سیگار می تواند بسیار سخت باشد، بنابراین از پزشک خود کمک بخواهید.
- عفونت های معده را درمان کنید. اگر زخم ناشی از عفونت معده دارید، درمان کنید. آنتی بیوتیک ها می توانند باکتری ها را از بین ببرند و سایر داروها زخم های مخاط معده شما را بهبود می بخشند تا خطر ابتلا به سرطان را کاهش دهند.
جراحی سرطان معده
جراحی سرطان معده که از طریق آن قسمتی از معده برداشته میشود، گاسترکتومی نام دارد. انواع مختلفی از گاسترکتومی وجود دارد و نوع آن به مرحله و شرایط سرطان بستگی دارد.
در سرطان معده، ممکن است یکی از انواع جراحیهای زیر انجام شود:
1- گاسترکتومی جزئی که جراح، قسمتی از معدهتان را برمیدارد
2- گاسترکتومی کامل، که جراح کاملا معده را بر میدارد.
3- گاسترکتومی همراه با برداشتن مری که جراح معده و قسمتی از لوله غذا (مری) را بر میدارد.
جراح ممکن است برای از بینبردن کامل سرطان، مجبور شود قسمتی از عضوی را بردارد که نزدیک معده قرار دارد. این کار بستگی به میزان پیشروی سرطان دارد.
جراحی سرطان معده
نوع جراحی که برای سرطان معده نیاز دارید، به موارد زیر بستگی دارد:
- مرحله و نوع سرطان
- موقعیت سرطان در معده
عمل جراحی که برای برداشتن معده سرطانی انجام میشود، عمل بزرگی است؛ پس نیاز به بیهوشی کامل دارد و شما باید در تمام طول مدت جراحی، بیهوش باشید.
ممکن است نیاز باشد تا برای انجام این عمل جراحی به مراکز تخصصی مراجعه کنید.
بیشتر افراد به جراحی نیاز دارند تا قسمتی از معده یا کل آن را بردارند. نیاز نیست استوما انجام دهید.
در سرطانهایی که هنوز خیلی پیشرفت نکردهاند و خفیف هستند، دکتر میتواند فقط پوشش معده را بردارد. برای برداشتن پوشش معده جراح از یک لوله انعطافپذیر (اندوسکوپ) استفاده میکند. این روش، برداشتن مخاط آندسکوپی (EMR) نام دارد.
برداشتن قسمتی از معده
اگر سرطان در انتهای قسمت پایینی معده شما مشاهده شود، جراح ممکن است تا دو سوم معدهتان را بردارد که به آن، جراحی جزئی میگویند.
اندازه قسمتی که قرار است برداشتهشود به موقعیت سرطان بستگی دارد. همچنین جراح ممکن است قسمتی از ورقهای نازک از بافتی را بردارد که معده را در جای خود نگه داشتهاست (چادرینه).
بعد از جراحی، معده کوچکتر میشود و دریچه (ماهیچه اسفنکتر قلبی) بین مری و معده همچنان در جای خودش باقی میماند.
عمل برداشتن معده
این جراحی در شرایطی انجام میشود که سرطان در قسمت میانی معده باشد. جراح، کل معده و کل چادرینه را بر میدارد. این جراحی، یک گاسترکتومی کامل است که در آن مسیر گوارشی با روش Roux-en Y بازسازی میشود. جراح، مری را به روده کوچک متصل میکند.
برداشتن معده و قسمتی از مری
این جراحی زمانی انجام میشود که سرطان در قسمتی از معده است که به مری متصل میشود. جراح، معده و قسمتی از مری را برمیدارد. این جراحی، گاسترکتومی همراه با برداشتن مری است.
جراح، پایینترین قسمت و سومین قسمت معده شما را نگه میدارد و آن را وارد لوله میکند. او این لوله را به قسمت باقیمانده مری متصل میکند.
برداشتن غدههای لنفاوی
در طول عمل جراحی، جراح، معده و نواحی اطراف آن را معاینه میکند. آنها تمام غدههای لنفاوی که در اطراف معده و در طول رگهای خونی اصلی به سمت معده، وجود دارند را برمیدارند.
جراح، زمانی غدههای لنفاوی را بر میدارد که سلولهای سرطانی در آن مشاهده شوند. این سلولهای سرطانی از سرطان اصلی به غدههای لنفاوی سرایت کرده است. برداشتن غدههای لنفاوی خطر عودکردن دوباره سرطان را در آینده کاهش میدهد.
همچنین به دکتر نشان میدهد که شیمیدرمانی چگونه پیش رفته است و در مورد میزان پیشروی سرطان (مرحله سرطان) اطلاعات بیشتری نشان میدهد. این جراحی به پزشک در انتخاب نوع درمان کمک میکند.
تعداد غدد لنفاوی که جراح بر میدارد، متفاوت است. برای افرادی که جراحی برای آنها خیلی مناسب نیست، غدد لنفاوی ای برداشته میشوند که نزدیکترین فاصله را با معده دارند.
عمل جراحی سرطان معده چگونه انجام میشود؟
برای برداشتن قسمت سرطانی از معده باید عمل باز یا جراحی سوراخ کلید (لاپراسکوپی) انجام دهید. بیشتر افراد جراحی باز انجام میدهند.
الف- جراحی باز
نوع جراحی شما به موقعیت سرطان در معده بستگی دارد. همچنین تا حدودی به جراحتان بستگی دارد که چه نوع جراحی را برای شرایط شما ترجیح میدهد. انواع مختلف جراحی شامل موارد زیر است:
- گاسترکتومی جزئی که از طریق شکافی در شکم انجام میشود.
- گاسترکتومی کلی که جراح با ایجاد یک شکاف در شکم کل معده را بر میدارد.
- گاسترکتومی سینهای شکمی همراه با برداشتن مری که در آن، جراح با ایجاد شکافی در شکم یا سینه، معده و مری را بر میدارد.
با توجه به نوع جراحی که انجام میدهید، ممکن است یکی از جای زخمهای زیر را داشتهباشید:
⛔ یک جای زخم عمودی روی شکم (عمودی)
⛔ جای زخمی شبیه به حرف V برعکس روی شکم (زخم منحنی)
⛔ جای زخمی روی قفسه سینه در قسمت راست یا چپ و جای زخمی دیگر پایینتر از قسمت میانی شکم (زحم قفسه سینه)
ب- جراحی سوراخ کلید
جراحی سوراخ کلید، جراحی لاپراسکوپی و کم تهاجمی هم نامیده میشود. در این روش، عمل جراحی بدون نیاز به ایجاد شکافی بزرگ در شکم انجام میشود.
جراح میتواند از طریق جراحی سوراخ کلید، قسمتی از معده یا کل آن را بردارد.
برای این جراحی شما باید به یک مرکز تخصصی مراجعه کنید و از جراحی آموزشدیده و متخصص بخواهید تا این عمل را برایتان انجام دهد.
جراح، شش تا هشت شکاف کوچک در شکم شما ایجاد میکند. آنها از یک لوله بلند بهنام اندوسکوپ، استفاده میکنند.
◼ انجام جراحی سوراخ کلید
لاپراسکوپ به یک دوربین فیبر نوری متصل میشود. با این روش میتوان تصویری از داخل بدن را روی صفحهای مشاهده کنیم. سپس جراح با ایجاد شکافی دیگر، ابزار دیگری را برای انجام عمل جراحی داخل بدن فرو میکند.
با استفاده از لاپراسکوپ و دیگر ابزارها، جراح، معده را آزاد میکند تا بتواند کل آن یا قسمتی از آن را بردارند. سپس آنها قسمت باقیمانده معده را به روده متصل میکنند و اگر کل معده را بردارند، مری را به روده وصل میکنند.
◼ دستورالعملهای کشور انگلیس برای جراحی سوراخ کلید
نهاد ملی سلامت و ارتقای مراقبتهای پزشکی (NICE) دستورالعملهایی را در مورد جراحی سوراخ کلید ارائه کردهاست. در شرایط ذکرشده جراحان میتوانند قسمت سرطانی معده را بردارند ولی باید به نکات زیر توجه کنند:
⚠️ درباره خطرات و مزایای جراحی با بیمار صحبت کنید.
⚠️ بیماران را دقیق معاینه کنید.
⚠️ در مورد مشکلاتی که بیماران دارند اطلاعات جمعآوری کنید و با توجه به آنها گزارش دهید.
دکتر آرش توفیق فوق تخصص جراحی عروق