ترومبوز ورید عمقی (DVT) یک وضعیت پزشکی است که شامل تشکیل لخته خونی به نام ترومبوز در وریدهای عمقی بدن می گردد. مراقبت های پرستاری در dvt در درمان این بیماری بسیار مؤثر هستند.
پاها شایع ترین مکان برای ایجاد لخته هستند. با اینکه DVT می تواند با درد حاد تورم بروز کند اما برخی بیماران در ابتدا هیچ نشانه ای ندارند.
به همین دلیل بررسی وجود DVT در بیمارانی که ریسک بالای ابتلا دارند، ضروری ست. مثل افرادی که عمل جراحی، تصادف یا تروما (آسیب ناشی از ضربه) داشته اند یا بستری هستند. DVT می تواند عوارض جدی ایجاد کند که یکی از آنها، تکه شدن ترومبوز و حرکت با جریان خون است. این لخته که حالا آمبولی نامیده می شود می تواند با بلاک کردن بخشی از جریان خون ریوی سبب امبولی ریه گردد.
ترومبوز وریدی عمقی همانگونه که در مقاله لخته شدن خون در پا به آن پرداخته ایم، روش های درمان مختلفی دارد که مرحله به مرحله مد نظر قرار می گیرد.
اولین قدم برای درمان DVT شامل تجویز رقیق کننده های خون است که به اسم ضد انعقاد ها (Anticoagulants) شناخته می شوند. این داروها توانایی خون در لخته شدن را کم می کنند، از بزرگتر شدن لخته جلوگیری می کنند و ریسک تشکیل لخته های بیشتر را کاهش می دهند. با این حال توانایی از بین بردن لخته ایجاد شده را ندارند. ضد انعقاد ها می توانند بصورت قرص های خوراکی (مثل وارفارین و دابی گاتران) یا تزریق زیر جلدی (مانند دالتپارین، انوکساپارین یا فونداپارینوکس) وجود داشته باشند. آزمایش خون روزمره در بیماری که تحت درمان با ضد انعقاد ها قرار دارد، برای بررسی میزان انعقاد خون و سطح پلاکت ها ضروری ست.
این داروهای تجزیه کننده لخته می توانند لخته خونی را در صورت ابتلا به DVT شدید یا DVT به همراه امبولی ریوی، از بین ببرند. این داروها شامل آلتپلاز، رتپلاز، اکتیلاز و انیسترپلاز هستند. این دارو ها یا به طور مستقیم از طریق یک کتتر به داخل لخته تزریق می شوند و یا از طریق تزریق وریدی تجویز می گردند. از ترومبولیتیک ها باید با احتیاط استفاده شود زیرا ریسک خونریزی جدی را بالا می برند.
اگر بیمار واجد شرایط دریافت ضد انعقاد نباشد، پزشک ممکن است در ورید شکمی ونا کاوا (Vena cava) یک فیلتر قرار دهد تا از شکستن لخته و حرکت از پاها به سمت ریه جلوگیری کند و بدین شکل از ریسک ابتلا به امبولی ریوی بکاهد.
جوراب های واریس علاوه بر اینکه به کاهش التهاب پا کمک می کنند، ریسک جمع شدن خون و ایجاد لخته احتمالی را نیز کاهش می دهند. جوراب های فشار باید حداقل به مدت 2 سال پوشیده شوند.
درد ماهیچه ساق پا هنگام لمس کردن، ادم (تورم) یک طرفه پای چپ، و افزایش گرمی و انقباض، شواهدی بر خون رسانی نامناسب به بافت (محیطی) است که به گرفتگی ورید پای چپ مرتبط باشد.
داشتن نبض قوی و قابل لمس و کاهش درد ماهیچه پا، گرمی و انقاض، که شاهدی بر خون رسانی مناسب بافتی در پای چپ بیمار (که شدیدا تحت اثر قرار گرفته بود) است.
مداخلات | استدلال |
در صورتی که تغییری مشاهده کردید، حداقل هر 4 ساعت یا زودتر علایم حیاتی بیمار را بررسی کنید. | برای دستیابی به تشخیص دقیق و کنترل اثرگذاری درمان پزشکی DVT |
محیط پای چپ (که شدیدا تحت تاثیر قرار دارد) را در با یک نوار اندازه گیری در ناحیه 10 سانتی متر پایین تر از بر آمدگی درشت نی اندازه بگیرید. سپس محیط همان پا در ناحیه 10-15 سانتی متر بالا تر از کشکک زانو را اندازه گیری کنید. | در صورتی که تفاوت میان دو انتها بیش از 3 سانتی متر باشد، مشکوک به DVT ست. |
ضد انعقاد های تجویز شده را مصرف کنید | برای جلوگیری از تشکیل لخته از ضد انعقاد هایی مانند هپارین یا وارفارین استفاده کنید. |
ضد درد مطابق آنچه تجویز شده است مصرف شود | برای تسکین درد بویژه در ماهیچه ساق پا |
پاها را بلند کرده و جوراب واریس استفاده کنید. ناحیه ای که تحت تاثیر قرار گرفته است را گرم کنید. به تحرک و انجام ورزش تشویق کنید. | برای کاهش تورم و کمتر شدن ریسک تشکیل لخته. برای ایجاد حس راحتی و کمک به کاهش التهاب. برای کاهش ریسک تشکیل لخته. |
اطمینان حاصل کردن از آب رسانی کافی | افزایش ویسکوزیته خون یکی از عوامل موثر در ایجاد لخته و تنگی عروق است. اب رسانی کافی به کاهش ویسکوزیته خون کمک می کند. |
تشخیص پرستاری: درد حاد با وجود شواهدی از قبیل درجه درد حدود 10 از 10، سوزش و درد تیز هنگام لمس ماهیچه ساق پای تحت تاثیر قرار گرفته، نشانه ی احتیاط روی پایی تحت تاثیر قرار دارد، سطح فشار خون 180/90، میزان تنفس 29 bpm (تنفس بر دقیقه) و بی قراری نشانه پاسخ التهابی ست.
نتیجه مطلوب: بیمار با شاهد درجه درد 0 از 10، بهبود درد را نشان دهد، علایم حیاتی ثابت و عدم بی قراری.
مداخلات | استدلال |
مصرف ضد درد های تجویز شده | برای کاهش درد و آرامش یافتن بیمار با کاهش (درد) عضلانی |
ارزیابی علایم حیاتی بیمار و شناسایی درد حداقل 30 دقیقه پس از تجویز (مصرف) دارو | برای ارزیابی موثر بودن درمان پزشکی کاهنده درد حاد. زمان بررسی علایم حیاتی ممکن است به زمان مصرف اصلی دارو مرتبط باشد. |
بالا بردن پا/بخشی که تحت تاثیر قرار گرفته | برای بهبود بازگشت وریدی و کمک به بازیابی گردش خون بهینه |
یک پد گرمایی را برای مدت 2 ساعت در محل مورد اثر قرار داده و بعد به مدت 2 ساعت آن را بردارید. | برای سرعت بخشی به شل شدن عروق، بهبود گردش خون در محل مورد اثر و در نهایت بهبود درد |
سایر تشخیص های پرستاری DVT
اطلاعات ناقص
ریسک خونریزی
اگر رژیم شما قبل از داشتن DVT ضعیف بود، پزشک شما احتمالاً توصیه می کند تغییراتی را در نحوه غذا خوردن ایجاد کنید تا خطر ابتلا به یک DVT دیگر را کاهش دهید. یک رژیم غذایی برای سلامت قلب در DVT همچنین می تواند به شما در کنترل وزن ، فشار خون و کلسترول کمک کند ، که همه از عوامل بیماری های قلبی هستند. با دستورالعمل های زیر شروع کنید تا ببینید خوب غذا خوردن چقدر ساده ، خوشمزه و سرگرم کننده است!
ممکن است از خود بپرسید که چرا باید یک رژیم غذایی مناسب برای قلب داشته باشید در حالی که DVT بر قلب شما اثر نگذاشته است. اما باید بدانید پیروی از یک رژیم غذایی مناسب می تواند به شما در کاهش فشار خون و کلسترول، کنترل وزن و کاهش خطر ابتلا به دیابت کمک کنند – همه اینها عوامل خطر برای بیماری های قلب و عروق هستند که شامل DVT نیز هست.
آیا می دانید در 20 سال گذشته وعده های غذایی تقریباً دو برابر شده است؟
در وعده های غذایی ، غذا خوردن در یک بشقاب مخصوص سالاد به جای یک بشقاب کامل و بزرگ، کمک کننده است. نیمی از بشقاب خود را با سبزیجات پر کنید و نیمی دیگر را بین پروتئین، چربی و غلات یا نشاسته تقسیم نمایید.
خوب غذا خوردن به این معنی نیست که دیگر هرگز نمی توانید غذاهای مورد علاقه خود را بخورید. وقتی مرتباً انتخاب های سالمی انجام میدهید، می توانید نسبت به خوردن غذاهای موردعلاقه تان در موقعیت های خاص، حس بهتری داشته باشید.
هنگامی که زودتر از موقع برای وعده های غذایی و میان وعده های خود برنامه ریزی میکنید، کنترل تعداد دفعات و مقدار غذا خوردن برایتان راحتتر است. سعی کنید یک منوی هفتگی با آنچه برای صبحانه ، ناهار و شام می خورید ، بعلاوه میان وعده صبح یا میان وعده عصرانه تهیه کنید.
نوشیدنی های الکلی نه تنها می توانند کالری بیشتری اضافه کنند ، بلکه می تواند بر سلامتی شما اثرات منفی بگذارد.
دکتر آرش محمدی توفیق
دکتر آرش محمدی توفیق فوق تخصص جراحی عروق از کشور فرانسه و دانشیار دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی
دسترسی سریع
خدمات واریس
ارتباط با ما