خب اگر احساس ضربان قلب در معده خود دارید، آن را نادیده نگیرید. چرا که ممکن است ناشی از آنوریسم آئورت شکمی یا بزرگ تر شدن آن باشد. آنوریسم آئورت شکمی زمانی ایجاد می شود که بخشی از آئورت، مانند یک بادکنک بزرگ شود. آئورت، بزرگترین رگ خونی در بدن است که خون مورد نیاز لگن، شکم و پاها تامین می کند.
آنوریسم آئورت گاهی اوقات کوچک باقی می ماند، اما ممکن است آنوریسم بزرگ شده و آئورت پاره شود. پارگی آنوریسم آئورت شکمی می تواند باعث خونریزی داخلی شود که یک وضعیت تهدید کننده حیات است.
آنوریسم آئورت شکمی یک بیماری نسبتا شایع است. به طوری که سالانه حدود 200 هزار نفر در ایالات متحده به این عارضه مبتلا می شوند. ابتلا به آنوریسم آئورت شکمی دهمین علت اصلی مرگ و میر در مردان بالای 55 سال است و پاره شدن آنوریسم نیز پانزدهمین علت اصلی مرگ و میر در ایالات متحده آمریکا می باشد.
علائم آنوریسم آئورت شکمی
این عارضه در بیشتر موارد به تدریج ایجاد می شود و ممکن است بدون علائم باشد. بزرگ شدن آنوریسم آئورت شکمی ممکن است منجر به بروز علائم زیر شود:
- درد عمیق و مداوم در شکم یا پهلوی شکم
- کمردرد
- احساس ضربان قلب در معده یا احساس نبض در نزدیکی ناف
- درد در ناحیه شکم یا پایین کمر
عوامل خطر آنوریسم آئورت شکمی
بسیاری از عادات سبک زندگی و بیماری ها می توانند خطر ابتلا به آنوریسم آئورت شکمی را افزایش دهند. افراد بالای 50 سال و همچنین افرادی که عوامل خطر زیر را دارند، بیشتر در معرض خطر ابتلا به این عارضه قرار دارند:
- سیگار کشیدن مهم ترین عامل خطر برای ابتلا به آنوریسم آئورت شکمی است. سیگار کشیدن می تواند باعث ضعیف شدن دیواره های آئورت شود که این امر شانس ابتلا به آنوریسم آئورت شکمی را افزایش می دهد.
- سن و نژاد نیز نقش مهمی در ابتلا به آنوریسم آئورت شکمی دارند. مردان سفید پوست بیشتر در معرض خطر ابتلا به آنوریسم آئورت شکمی هستند.
- عواملی مانند فشار خون بالا، دیابت و کلسترول بالا نیز افراد را در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به آنوریسم آئورت شکمی قرار می دهند.
- داشتن سابقه خانوادگی آنوریسم آئورت شکمی، خطر ابتلا به این بیماری را افزایش می دهد.
آئورت چیست؟
آئورت بزرگترین شریان (سرخرگ) بدن است که از قلب خارج می شود و از قفسه سینه و شکم عبور می کند. شریان های زیادی از آئورت منشعب می شوند و خون را به تمام قسمت های بدن می رسانند. در نزدیکی لگن، آئورت به دو شریان ایلیاک تقسیم می شود که هرکدام به یکی از پاها می رود.
آنوریسم آئورت شکمی (AAA) چیست؟
آنوریسم زمانی اتفاق میافتد که دیواره رگ خونی ضعیف شده و یک انبساط بالون مانند در آن ایجاد می شود. در آنوریسم آئورت، دیواره آئورت ضعیف تر شده و احتمال پاره شدن آن بیشتر می شود. آنوریسم ممکن است در هر یک از شریان های بدن ایجاد شود اما بیشتر در بخش پایینی آئورت که از شکم می گذرد رخ می دهد که به آن آنوریسم آئورت شکمی (AAA) گفته می شود.
علت احساس نبض در شکم یا انوریسم
علت آنوریسم آئورت در بیشتر موارد به طور دقیق مشخص نیست. آنوریسم می تواند هم در مردان و هم زنان و در هر سنی ایجاد شود. اما بیشتر در مردان، افراد مبتلا به فشار خون بالا (هایپرتنشن) و همچنین افراد بالای 65 سال اتفاق می افتد.
دیواره آئورت به طور طبیعی لایه هایی از بافت های نگهدارنده دارد که با افزایش سن، ممکن است بخشی از این بافت از بین برود. به همین دلیل، آنوریسم آئورت در افراد مسن شایع تر است. ژنتیک نیز نقش مهمی در ابتلا به آنوریسم آئورت شکمی دارد. به طوری که سابقه ابتلا به این بیماری در یکی از بستگان نزدیک (والدین، برادر یا خواهر) احتمال ابتلا به آن را تا حد زیادی افزایش می دهد. سایر عوامل خطری که شانس ابتلا به آنوریسم آئورت را افزایش می دهند عبارتند از:
- سیگار کشیدن
- فشار خون بالا
- کلسترول بالا
- آمفیزم (نوعی بیماری مزمن ریوی)
- چاقی
آنوریسم آئورت شکمی چگونه تشخیص داده می شود؟
این بیماری در بیشتر موارد هیچ گونه علائمی ندارد و به طور اتفاقی تشخیص داده می شود. ممکن است در زمان انجام معاینات معمول توسط پزشک و یا در حین عکسبرداری با اشعه ایکس برای بررسی مشکلات دیگر، وجود آنوریسم تشخیص داده شود. در برخی موارد نیز بیماران متوجه نبض غیر طبیعی در شکم خود می شوند که می تواند ناشی از آنوریسم آئورت شکمی باشد. بزرگتر شدن آنوریسم همچنین می تواند باعث درد کمر یا شکم شود.
درمان آنوریسم آئورت شکمی با عمل جراحی
تحقیقات نشان داده است افرادی که آنوریسم کمتر از 5.5 سانتی متر دارند، بهتر است تحت عمل جراحی قرار نگیرند. زیرا در این وضعیت، خطرات عمل بیشتر از فایده آن است. در صورتی که اندازه آنوریسم 5.5 سانتی متر یا بیشتر باشد، آنوریسم منجر به بروز علائم شود و یا اندازه آن به سرعت افزایش یابد، بیمار برای مشورت در مورد گزینه های درمانی که معمولا عمل جراحی است، به پزشک متخصص جراح عروق ارجاع داده می شود. دو نوع عمل جراحی برای ترمیم آنوریسم وجود دارد:
1_ عمل جراحی باز آئورت
در این عمل، پزشک جراح برای دسترسی به آئورت یک برش در شکم ایجاد می کند و نوعی لوله پیوندی جایگزین بخش آسیب دیده آئورت می شود.
2_ جراحی اندوواسکولار (EVAR)
این عمل کمتر تهاجمی است و در آن از استنت گرافت استفاده می شود.
دکتر آرش توفیق جراح عروق در تهران