اکثر افراد با استنت هایی که برای بهبود جریان خون در شریان های قلبی قرار داده می شوند، آشنایی دارند. استنت گذاری درون وریدی، عملکردی مشابه با استنت های قلبی دارند. این استنت ها، لوله هایی مشبک و فلزی هستند که برای بازکردن دیواره رگ های تنگ و یا مسدود شده، منبسط می شوند. آنها برای باز نگه داشتن رگ ها، مانند یک چارچوب عمل می کنند. جراحان در اکثر موارد، استنت های وریدی را در رگ های مرکزی و بزرگ تر مانند رگ های پاها، قفسه سینه و شکم قرار می دهند.
بیماری هایی که باید با استنت گذاری درون وریدی درمان شوند.
استنت های وریدی می توانند به افرادی با لخته های خونی مزمن یا شرایط دیگری که موجب فشردگی یا تنگی رگ، خونرسانی محدود می شود، کمک کنند. استنت های وریدی برای درمان شرایط زیر استفاده می شوند:
1_ ترومبوز رگ عمقی مزمن (DVT):
این شرایط، تشکیل لخته ی خون در یکی از رگهای بزرگ و عمیق می باشد که خون را از پا و یا از بازو به قلب و ریه ها برمی گرداند.
2_ سندرم پس از ترومبوز:
ترومبوز رگ عمقی می تواند منجر به علائمی همچون التهاب و درد شود. افراد ممکن است تا چند سال بعد از ترومبوز رگ عمقی، دچار علائم سندرم پس از ترومبوز نشوند.
3_ سندرم May-thurner:
در این شرایط، شریانی که از شکم به پای راست می رود (به نام شریان ایلیاک) به شریان ایلیاک چپ فشار وارد می کند و موجب زخم و گرفتگی آن می شود. گرفتگی شریان ایلیاک چپ منجر به تورم، درد و گاهی اوقات خستگی پای چپ می شود.
4_ سندرم فندق شکن (Nutcracker):
در این شرایط، شریان های نزدیک به کلیه، سیاهرگ کلیوی چپ را فشرده می کنند و جریان خون را به عقب برمی گرداند و موجب علائمی همچون درد پهلو و خون در ادرار می شود.
5_ همودیالیز/فیستول شریانی وریدی:
افرادی که همودیالیز دریافت می کنند و پیوند یا فیستول آنها دچار کاهش جریان خون می شود، گاهی اوقات می توانند از مزایای استنت های وریدی بهره مند شوند. استنت گذاری، همچنین رگهای مرکزی قفسه سینه را بازنگه می دارد که این کار به دسترسی بهتر عروق برای دیالیز کمک می کند.
قبل از جراحی استنت گذاری دورن وریدی
جراح عروق، علاوه بر بررسی سوابق پزشکی و انجام معاینه، ممکن است از شما بخواهد تصویربرداری یا آزمایشات دیگری را انجام دهید.
1_ سونوگرافی
رایج ترین آزمایش تصویربرداری، سونوگرافی داپلکس می باشد که از امواج صوتی فرکانس بالا برای ایجاد تصاویر رگ های خونی و اندازه گیری جهت و سرعت جریان خون درون رگ ها استفاده می کند. سونوگرافی به پزشک، تصویر واضحی از ساختار رگ های خونی را ارائه می دهد و به نشان دادن محل دقیق تنگی و یا انسداد کمک می کند.
2_ ونوگرافی چیست؟
گاهی اوقات، ممکن است به دلیل محل بد رگ، سونوگرافی مؤثر نباشد. در این مورد، جراح عروق ممکن است ونوگرافی را پیشنهاد دهد. ونوگرافی، اشعه ی ایکسی است که به پزشک اجازه می دهد ساختار رگ ها را مشاهده کند. پس از ورود کاتتر به درون رگ (اغلب اوقات رگ پا)، پزشک ماده حاجب را به کاتتر تزریق می کند تا بتواند رگ ها را روی اشعه ی ایکس مشاهده کند. سپس جراح عروق می تواند از ونوگرافی برای تشخیص استفاده کند و با انجام آنژیوپلاستی وریدی و استنت گذاری به طور هم زمان (در صورت لزوم)، مشکل را درمان کند.
در طول استنت گذاری وریدی چه چیزی انتظار می رود؟
جراح عروق می تواند اکثر موارد استنت گذاری وریدی را به صورت سرپایی و تحت بیحسی متوسط انجام دهد. اگر یک لخته یا انسداد دیگری، موجب انسداد رگ شده باشد، جراح ممکن است در ابتدا پیش از استنت گذاری، عمل آنژیوپلاستی را انجام دهد. در طول آنژیوپلاستی، جراح عروق اقدامات زیر را انجام خواهد داد:
- بسته به این که کدام رگ نیاز به استنت گذاری دارد، سوزن را وارد رگ کشاله ران یا پشت زانو می کند.
- یک سیم راهنما را وارد رگ می کند و غلاف کاتتر را از آن عبور می دهد.
- از اشعه ایکس (فلوروسکوپی) برای هدایت کاتتر به سمت محل تنگی رگ استفاده می کند.
- یک کاتتر بالون دار را به محل تنگی رگ می فرستد.
- چندین بار بالون را باد می کند تا رگ گرفته شده را باز کند.
برای قرار دادن یک استنت وریدی، جراح مراحل زیر را انجام می دهد:
- بالون را خارج می کند و کاتتری را که روی سر آن یک استنت قرار دارد، وارد رگ می کند.
- استنت، به دیواره های رگ فشار وارد می کند و به عنوان پشتیبانی برای باز نگه داشتن رگ به کار می رود.
- کاتترها را خارج می کند و محل ورود کاتتر را فشار می دهد تا زخم بسته شود.
اکثر افرادی که تحت عمل استنت گذاری وریدی قرار می گیرند، همان روز به خانه می روند. برای جلوگیری از پیشروی لخته های خون، اکثر بیماران باید به مدت چند ماه داروی کلوپیدوگرل (پلاویکس) مصرف کنند.
طول عمر استنت چقدر است؟
استنت ها لوله های کوچکی هستند که برای باز نگه داشتن شریان تنگ شده وارد بدن می شوند. آنها باید از جنسی باشند که به طور دائمی در بدن باقی بمانند. در برخی از موارد، معمولاً 1 تا 6 ماه پس از استنت گذاری، شریانی که استنت گذاری شده دچار گرفتگی مجدد می شود.
بدون داروی مناسب و تغییرات در سبک زندگی، شما ممکن است گرفتگی مجدد عروق را تجربه کنید و در آینده مجدداً به استنت نیاز پیدا کنید. استنت گذاری، فقط بخشی از برنامه درمانی شما خواهد بود. بسته به مشکل زمینه ای خاص خود، شما باید اقدامات زیر را انجام دهید:
- ترک سیگار
- رژیم غذایی مناسب برای سلامت قلب
- اضافه کردن ورزش به برنامه روزمره خود
- صحبت کردن با پزشک درباره ی روش های پایین آوردن کلسترول
- همکاری با پزشک برای پایین آوردن فشار خون
- کنترل کردن دیابت
شما می توانید از طریق همکاری با یک پزشک متخصص، به این اهداف دست پیدا کنید. پزشک ممکن است برای شما دارویی تجویز کند، که به جلوگیری از لخته شدن خون در اطراف استنت کمک می کند. همچنین ممکن است، رژیم غذایی مخصوصی را برای شما تنظیم کند. مصرف منظم داروهای تجویز شده و دنبال کردن رژیم غذایی و یا تغییرات سبک زندگی توصیه شده توسط پزشک، از اهمیت ویژه ای برخوردار است.
مراقبت های بعد از استنت گذاری
اگر جراحی غیر اورژانسی داشته اید، احتمالا برای کنترل شرایط قلبی و تنظیم داروهایتان، باید یک شب در بیمارستان بمانید. معمولاً یک هفته پس از آنژیوپلاستی می توانید به کار یا زندگی معمولی خود برگردید.
زمانی که به خانه برمی گردید، برای کمک به پاکسازی بدن خود از مواد حاجب، مقدار زیادی آب بنوشید. حداقل تا سه روز بعد، از انجام ورزش های سخت و یا بلندکردن اجسام سنگین خودداری کنید. در مورد محدودیت های فعالیتی دیگر، می توانید از پزشک سؤال کنید.
آنژیوپلاستی همراه با استنت گذاری می تواند جان شما را نجات دهد، اما برای بهبود سلامت قلب خود، سبک زندگی خاصی را باید دنبال کنید. عادت های سبک زندگی سالم، شامل یک رژیم غذایی متعادل، ورزش و در صورت سیگاری بودن ترک سیگار می باشد.
- محل ورود کاتتر شروع به خونریزی یا ورم کند.
- در محل ورود کاتتر، درد یا ناراحتی احساس کنید.
- علائمی از عفونت مانند قرمزی، ورم، ترشح یا تب داشته باشید.
- تغییر دما یا رنگ در پا یا بازویی که برای استنت گذاری استفاده شده است.
- احساس بی حالی یا ضعف
- درد قفسه سینه یا تنگی نفس
پس از انجام استنت گذاری، ویزیت های منظم برای شناسایی زود هنگام عوارض کوتاه و طولانی مدت، از اهمیت زیادی برخوردار است. توصیه می شود که بیمار تقریباً 1 هفته، 3 ماه، 6 ماه و 1 سال بعد از عمل استنت گذاری و سپس سالی یک بار، تحت نظر قرار گیرد. در هر ویزیت باید سونوگرافی انجام شود مگر اینکه متخصص عروق، تجویز دیگری داشته باشد.
دکتر آرش توفیق جراح عروق