برای شروع همودیالیز (که دیالیز نیز نامیده می شود) پزشک، یک لوله ی پلاستیکی نرم را وارد رگ می کند. این لوله که خون را به دستگاه دیالیز می رساند، کاتتر وریدی مرکزی نامیده می شود و راه دسترسی به عروق را فراهم می کند تا زمانی که روش دسترسی دائمی آماده شود. اگر مشکل کلیه شما قابل بهبود است، فقط برای مدت زمان کوتاهی نیاز به دیالیز خواهید داشت.
اما برخی از افراد نیاز به دیالیز طولانی مدت دارند. معمولاً این افراد، بیمارانی با بیماری کلیوی مزمن هستند. اگر شما نیاز به دیالیز طولانی مدت دارید، هفته ها یا ماهها طول می کشد که راه دسترسی دائمی شما آماده استفاده شود. شما تا آن زمان می توانید از کاتتر استفاده کنید. محل کاتتر، در یکی از رگ های بزرگ شما معمولاً در قفسه سینه یا گردن خواهد بود و یا ممکن است در رگ کشاله ران شما باشد. چند بخیه، کاتتر را در محل خود نگه می دارند. با یادگیری نحوه مراقبت از محل دسترسی، شما از بروز مشکلات احتمالی جلوگیری خواهید کرد و از درمان دیالیز خود بهترین نتیجه را دریافت می کنید.
کاتتر دیالیز چیست؟
بسیاری از بیمارانی که به نارسایی کلیوی شدید مبتلا هستند، برای یک دوره زمانی خاص (از چند روز گرفته تا چند سال) به دیالیز نیاز خواهند داشت. کار کلیه ها، دفع مواد زائد از بدن است و زمانی که کلیه ها دچار نقص می شوند، این کار از طریق دیالیز انجام می شود.
همودیالیز (دیالیز خون) با خارج کردن خون از رگ، جریان یافتن خون درون دستگاه فیلتر و برگشت خون تصفیه شده به جریان خون انجام می شود. اگر بیماران به مدت چندین سال نیاز به دیالیز داشته باشند، معمولاً روی رگ بزرگی در بالای بازو جراحی انجام می شود، اما اکثر افرادی که همودیالیز دریافت می کنند، حداقل به مدت چند ماه از یک کاتتر دیالیز استفاده می کنند.
کاتتر، دو کانال داخلی دارد، یکی برای خارج کردن خون از رگ به دستگاه و دیگری برای بازگرداندن خون به جریان خون در عروق. کاتتر معمولاً وارد پوست زیر استخوان ترقوه می شود و از زیر پوست وارد سیاهرگ گردن. این نوع کاتتر برای مصارف طولانی مدت (از چند ماه تا چند سال) استفاده می شود. کاتترها با یک کاف در زیر پوست طراحی شده اند تا از بیرون کشیدن آن و جلوگیری از عفونت جلوگیری کنند.
فرآیند کاتتر گذاری چگونه انجام می شود؟
کاتترگذاری در یک اتاق جراحی مخصوص و روی تخت فلوروسکوپی انجام می شود. در این عمل، تصویربرداری با اشعه ی ایکس به صورت آنی انجام می شود تا از قرار گرفتن کاتتر در مکان صحیح اطمینان حاصل شود. سپس، از شما خواسته می شود که از کمر به بالا لباس خود را درآورید و گان بپوشید. شما باید روی کمر دراز بکشید. در شروع عمل، یک دوز آنتی بیوتیک درون وریدی به شما تزریق می شود.
این عمل به روش استریل انجام می شود. پوست با مایع ضدعفونی کننده تمیز می شود و سپس ماده بی حسی موضعی تزریق می شود. از سونوگرافی برای پیدا کردن محل برش سوزن برای رگ مناسب استفاده می شود و سپس سیم از طریق سوزن وارد رگ می شود. کاتتر تونل دار، با فاصله از محل سوراخ اولیه وارد پوست می شود، بنابراین تزریق دوم بی حسی موضعی و یک سوراخ کوچک پوستی ایجاد می شود و کاتتر از آنجا در زیر پوست قرار داده می شود تا به محل اولین سوراخ متصل شود و سپس کاتتر در رگ بزرگ قرار داده می شود.
محل سوراخ اولیه با بخیه یا چسب پوستی یا هردو بسته می شود. انتهای بیرونی کاتتر با یک بخیه به پوست شما متصل می شود و با پانسمان پوشانده می شود.
مراقبت از کاتتر دیالیز بعد از نصب
شما برای دوش گرفتن باید کاتتر را با یک پوشش پلاستیکی بپوشانید. نباید شنا کنید یا در آب غوطه ور شوید. کاتتر باید بعد از هر بار استفاده با یک محلول رقیق کننده ی خون شست و شو داده شود. وقتی که زمان خارج شدن کاتتر فرا رسید، کاتتر باید توسط پزشک برداشته شود.
در صورت بروز هر گونه مشکل در عملکرد کاتتر، خونریزی، قرمزی یا التهاب پوست اطراف کاتتر یا در صورت تب با پزشک خود تماس بگیرید. پزشک رادیولوژیست مشخص می کند که کاتتر در مکان صحیح خود قرار گرفته است. در هر بار استفاده از کاتتر، پزشک شما پیش از تزریق دارو با آسپیره کردن خون از کاتتر، صحت عملکرد کاتتر را تشخیص می دهد.
چه زمان باید از کاتتر دیالیز استفاده کرد؟
اگر انتظار می رود که عملکرد کلیه در مدت زمان نسبتاً کوتاهی مانند چند ماه بهبود پیدا کند، باید از کاتتر دیالیز استفاده کرد و از جراحی روی رگ های بازو خودداری کرد. در مواردی که انتظار نمی رود عملکرد کلیه بهبود پیدا کند، باید در حین انتظار برای عمل جراحی روی رگ های بازو، از کاتتر دیالیز استفاده کرد.
عوارض دیالیز از گردن چه علائمی دارد؟
- اگر به کاتتر رسیدگی نشود، یا در جریان خون عفونت وجود داشته باشد، کاتتر ممکن است عفونت کند. عفونت با قرمزی و التهاب در اطراف کاتتر یا تب های بدون دلیل مشخص می شود.
- کاتتر ممکن است جابه جا شود و نیاز به تعویض داشته باشد.
- کاتتر ممکن است بواسطه ی لخته ی خونی مسدود یا تنگ شود و لازم باشد با کاتتر جدید تعویض شود. این شرایط معمولاً در زمانی مشخص می شود که دیالیز بیش تر از حد طبیعی طول بکشد.
چگونه متوجه می شوید که کاتتر دیالیز شما عفونی شده است؟
علائم و نشانه های عفونت کاتتر عبارتند از:
- تب
- لرز
- تخلیه از محل خروج کاتتر
- قرمزی یا حساسیت در اطراف محل خروج کاتتر
- احساس ضعف عمومی و بیماری
درمان عفونت کاتتر دیالیز و علائم آن
در صورتیکه عفونت با عوارض دیگری همراه نباشد معمولا به مدت 3 هفته با آنتی بیوتیک درمان می شود. افراد مبتلا به عفونت متاستاتیک (مانند اندوکاردیت یا استئومیلیت) باید 6 هفته آنتی بیوتیک درمانی دریافت کنند. پایش غلظت آنتی بیوتیک سرم در بیماران دیالیزی چالش برانگیز است.
دکتر آرش توفیق جراح و متخصص عروق در تهران
ناشناس
چهارشنبه ۱۱ مرداد ۲( 8 ماه پیش)
تعداد بازدید: 96
مشاهده پرسش
